مجله هفتگی سایبرنما با معرفی آخرین و مهم ترین رخدادهای تکنولوژیک دنیا و تبیین اهمیتِ آنها در آینده‌ی بشریت، شما را با مسیر انقلاب تمدنی سایبری آشنا می کند.
💠 خبر‌های این هفته‌ی سایبرنما با معرفی هوش مصنوعی جدید گوگل آغاز می‌شود: آلفاتنسور؛ هوشی که می‌تواند الگوریتم‌های جدیدِ ریاضیاتی را کشف کند.
💠 سپس تکنیکِ عجیب اما واقعیِ خواندنِ افکارِ مغزی با استفاده از تجزیه و تحلیلِ جریان خون و اکسیژن را معرفی خواهیم کرد.
💠 سومین خبر سایبرنما به تولید یک معماری جدید از ماده اختصاص دارد که می‌تواند خودش را مطابق با محیط تغییر دهد.
💠 در ادامه دوباره به سراغِ ماده‌ها خواهیم رفت: دانشمندان ماده‌ای را تولید کرده‌اند که می‌تواند در دو فازِ زمانی وجود داشته باشد.
💠 و در آخرین خبر این هفته از تغییر زمین نبرد در اوکراین خواهیم گفت: آیا روبات‌های خودمختارِ قاتل آینده‌ی این جن هستند؟
آلفاتنسور: پدیده‌ی جدیدِ دیپمایند
هوش مصنوعی دیپمایند گوگل در حالِ فتحِ قله‌های بیشتری است. پس از آن که آلفافولد انقلابی در علم و حیات را ایجاد کرد و سپس هوش گوگل راهِ حلی برای نظریه‌ی گره در ریاضیات را ارائه داد، این بار دیپمایند آلفاتنسور را معرفی کرده است: هوشی که می‌تواند الگوریتم‌های جدیدِ ماتریسی را ایجاد کند. آلفاتنسور فرزندِ خلفِ آلفازیرو است که چند سال پیش به عنوان یک هوشِ گیمر بزرگ‌ترین استادانِ بازیِ GO را شکست داده بود. گوگل در مقاله‌ای که در نشریه‌ی Nature منتشر شده است، توضیح داده است که فرآیند تولید الگوریتم مبتنی بر همان منطقِ پاداش در آلفازیرو است. توسعه‌ی ریاضیات نه تنها اهمیتِ تمدنی دارد بلکه حتی اهمیتِ امنیتی هم دارد. کم‌ترین اثرِ تولید الگوریتم‌های جدید افزایشِ سرعتِ پردازش (با توجه به تکمیلِ قانونِ مور) با استفاده از الگوریتم‌های بدیعِ هوش مصنوعی است. گوگل نشان داده است که الگوریتم‌های آلفاتنسور می‌توانند توانِ پردازشی Nvidia V100 و Google TPU را تا ۲۰ درصد افزایش دهند. در نهایت ویژگیِ مهمِ آلفاتنسور این است که مانندِ خواهر و برادرانش فقط یک مکتشف نیست بلکه یک مکتشفِ یادگیرنده است. به بیانِ دیگر، ما با هوشی مواجهیم که در عینِ کشفِ الگوریتم‌های ماتریسیِ جدید، آرام آرام یاد می‌گیرد که چگونه می‌تواند الگوریتم‌های بهتری را خلق کند.
خواندن افکار مغزی از طریق تجزیه و تحلیل جریان خون و اکسیژن
ما انسان‌ها می‌خواهیم بدانیم که دیگر آدم‌ها به چه چیزی فکر می‌کنند. میلِ ما صرفاً یک کنجکاویِ اجتماعی نیست. اگر ما نخواهیم بدانیم که دیگران به چه چیزی فکر می‌کنند، دیگر نه زبان را اختراع می‌کردیم، نه خط، نه رسانه‌ها و نه همه‌ی مظاهرِ تمدنی که همه‌ی این هزاره‌ها برای آنها تلاش کرده‌ایم. بنابراین میلِ ما برای فهمیدنِ گرایش سیاسی آدم‌ها از روی عکس‌هایشان یا تلاش برای ذهن‌خوانی و تبدیل فکر به گفتار یا نوشته و در نهایت اعمال نفوذ دیجیتالی بر اذهان و کنترلِ اذهان از راه دور صرفاً تلاش‌های امنیتی-سیاسی نیستند بلکه ریشه در همین میلِ عمیقِ انسانی دارند. در تقارن با روندهای بالا محققان دانشگاه تگزاس روشی را توسعه داده‌اند که می‌توان با استفاده از آن جریانِ خون و اکسیژن در مغز را اندازه‌گیری و با «رمزگشایی» از این جریان، افکار را تا حدِ قابلِ قبولی (و صد البته اولیه‌ای) بازتولید کرد. این روش نمی‌تواند افکار مغزی را در لحظه رمزگشایی کند زیرا سرعت سیگنال‌های مغزی از سرعتِ حرکت خون بیش‌تر است. این رمزگشایی در برخی مواقع مانندِ «مرجعِ ضمیر‌ها» یا «اول شخص بودنِ جمله» اشتباه می‌کند اما می‌تواند معنای افکار ذهنی را تقریباً به طور کامل منتقل کند. در آزمایشِ انجام‌شده فیلمِ صامتی که آزمایش‌شوندگان در حال دیدن آن بودند به طور کامل رمزگشایی شده و توسط ماشین تعریف شده است.
تولید یک ماده‌ی جدید بر اساس شبکه‌‌های عصبی
سایبرنما همیشه بر روی مسئله‌ی موادِ جدید تمرکز داشته است. زیرا موادِ جدید در واقع امکاناتِ جدید برای تمدن هستند. در این شماره می‌خواهیم به خلقِ معماری‌ای از مواد بپردازیم که با تاسی از شبکه‌ی عصبی مغز انسان ساخته شده است. دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا ماده‌ای را تولید کرده‌اند که اتصالات سختِ آنها با یکدیگر متغیر هستند و می‌تواند در مقابلِ دیگر نیروی‌های طبیعی یا غیرِ طبیعی و در وضعیت‌های غیرِ منتظره «یاد بگیرد» و ساختارِ خود را بهبود ببخشد. به طورِ مثال وقتی فشاری به این ماده وارد می‌شود، خودِ ماده می‌تواند تشخیص دهد که فشار در چه ناحیه‌ای بیش از همه است و اتصالات خودش را متناسب با آن بخش بازتوزیع نماید. به طور مثال این ماده می‌تواند در بالِ هواپیماها کاربردِ زیادی داشته باشد: این خودِ بال است که فشارِ هوا را درک می‌کند و می‌تواند تصمیم بگیرد که چگونه آرایش خودش را تغییر دهد تا کم‌ترین فشار را دریافت کند. نتیجه‌ی تحقیقات این گروه دانشمندان که در مجله‌ی معتبرِ Science منتشر شده است، نویدِ تغییراتِ بنیادینی را در نحوه‌ی معماریِ تکنولوژی‌ها می‌دهد. موادِ تولید‌شده به صورت فیزیکی در سطح دو بعدی و در سطحِ ماکرو هستند. امید می‌رود که تا ۱۰ سال آینده بتوان موادِ این‌چنینی را در سطح میکرون و سه‌بعدی نیز تولید کرد.
ماده‌ای که در دو بعدِ زمانی حضور دارد؟
حدود یک سال پیش بود که کامپیوتر کوانتومی گوگل توانست کریستالِ زمان را کشف کند: ماده‌ای که اجزاء آن می‌توانستند بدونِ صرفِ هیچ انرژی‌ای حرکت کنند. کشف گوگل آغاز یک راه بزرگ بود و پس از آن کریستا‌ل‌های زمانِ دیگری نیز توسعه یافتند. امروز به کشفی در همان حد و اندازه می‌پردازیم: ماده‌ای در دو فازِ زمانی. مشکل اساساً ان‌جایی آغاز شد که کیوبیت‌های کوانتومی بر اساسِ اصلِ شرودینگری تمایلی به ذخیره‌کردنِ اطلاعات و داده‌ها نداشتند و در نتیجه ما نمی‌توانستیم با اطمینان از ذخیره‌ی داده‌هایمان در حافظه‌های کوانتومی صحبت کنیم. تلاش‌های چین برای تولید حافظه کوانتومی تا کنون پیشتازِ دست‌آورد علمی در این زمینه بودند. بر اساسِ یک نظریه‌ی جدید می‌توان یک بعدِ زمانی دیگر به کیوبیت‌ها عطا کرد تا آنها در آن بعدِ زمانی داده‌ها را حفظ کنند و در فازِ زمانیِ دیگر رفتار‌های دلخواهِ کوانتومی خود را داشته باشند. برای شکل‌دادن به فازِ زمانیِ داده‌ها از روش‌های فرکتالِ بلورسازی، این بار در زمان و نه فضا، استفاده شده است. این روش در نظریه و در آزمایش عملی موفق عمل کرده است اما هنوز راهِ زیادی دارد تا بتوان آن را با محاسبات پیوند داد و در یک شبکه‌ی واقعی پیاده‌سازی کرد؛ شاید نه بیش از ۱۵ سال.
آیا اوکراین به زمینِ روبات‌های قاتل تبدیل خواهد شد؟
میدانِ نبرد و عملیات‌ها در اوکراین روز به روز پیچیده‌تر می‌شود. روسیه با به خدمت گرفتن ناوگان‌های جدیدِ پهپادی (که رسانه‌ها آنها را پهپادِ شاهد ۱۳۶ می‌دانند) شرایط را تغییر داده است و اکنون نوبت طرف مقابل است که واکنش نشان دهد: تجهیزِ جنگ‌افزار‌های خودمختار. هفته‌ی گذشته ارتش سلطنتی هلند اعلام کرد که چهار UGV (وسیله‌ی نقلیه‌ی زمینی بدون سرنشینِ خودران) را در مرز‌های خودش مستقر کرده است. این قاتل‌های روبوتیک ساخته‌ی یک شرکتِ استونیایی هستند و بر روی آنها یک مسلسل سنگین نصب شده است. مقاماتِ نظامی هلند اعلام کرده‌اند که استقرارِ این دستگاه‌ها صرفاً یک آزمایش نیست زیرا «ما مستقیماً زیرِ چشم و گوشِ روس‌ها هستیم و به همین دلیل در یک وضعیتِ نیمه‌عملیاتی قرار داریم». تلاش‌های هلند در حالی رخ می‌دهد که روسیه پیش از این ساختِ چنین روبات‌هایی را آغاز کرده بود؛ همچنین پروژه‌ی «حیدر-۱» ایران نیز یک UGV کوچک اما کاربردی را در سالِ ۲۰۱۹ عرضه کرده بود. گفته می‌شود استفاده‌ی هلند از روبات‌های قاتل اولین استفاده‌ی رسمی ناتو از چنین سلاح‌هایی است و این در حالی است که ایالات متحده نیز چنین سلاح‌هایی را در اختیار دارد. آیا آینده‌ی نبرد در اوکراین به دستِ روبات‌ها سپرده خواهد شد و آنها در زمینِ جنگ جولان خواهند داد؟
سایبرنبرد ۱۱
مجله هفتگی سایبرنبرد با معرفی آخرین و مهم‌ترین رخدادهای جنگ شناختی، شما را با نبرد مداومی که همینک در جریان است آشنا می‌کند و رفته‌رفته، از نقش فضای سایبری در برپایی این جنگ پرده برمی‌دارد.
خبر‌های این هفتۀ سایبرنبرد با سوءاستفادۀ جریان‌های تجزیه‌طلب از جریان اعتراضات اجتماعی آغاز خواهد شد که با سفیدشویی این جریان‌ها از جانب رسانه‌ها و فعالان رسانه‌ای ضدّایران همراه است؛
سپس به خبر خرید تسلیحات ایرانی از جانب روسیه و به‌کارگیری آنها در جنگ اوکراین خواهیم پرداخت که این هفته، بار دیگر بر سر زبان‌ها افتاد؛
و در آخرین خبر، به سراغ اظهارنظر معاون وزیر ارتباطات در ارتباط با فیلترینگ اینستاگرام می‌رویم و از پیامدهای چنین اظهاراتی سخن می‌گوییم.
اعتراض به سبکِ کومله
با ادامۀ اعتراضاتی که بر سر ماجرای فوت سرکار خانم مهسا امینی آغاز شد، رسانه‌های فارسی‌زبان خارج از کشور تلاش کردند تا جریان این اعتراضات را در جهت مقاصد و اهداف خودشان جهت‌دهی کنند. در این میان، شبکۀ سعودیِ اینترنشنال که در چند سال گذشته، به‌سبب حمایت مالی گسترده‌ای که دارد، بسیاری از دست‌اندرکاران دیگر شبکه‌ها را جذب کرده است، گامی فراتر از ضربه‌های این شبکه‌ها به منافع ملّی ایران نهاده، و با دعوت پی‌درپی از عناصر تجزیه‌طلبِ شناسنامه‌دار همچون دبیر حزب کموله (سازمان کردستان حزب کمونیست ایران)، مشغول سفیدشویی مداومِ تجزیه‌طلبی ذیل عناوین نخ‌نمایی همچون خودمختاری است.
اینکه چرا جریان اعتراض در کشور ما سریعاً به این سمت‌وسو سوق پیدا می‌کند مسألۀ بسیار مهمی‌ست که هم حکومت و هم جماعت معترض باید به آن پاسخ بگویند و مسئولیتش را پذیرا شوند. اما درحالی‌که رسانه‌هایی نظیر اینترنشنال با سرمایه و برنامۀ مشخّص، با همکاری جریان‌های معلوم‌الحالی نظیر منافقین و کموله، و با حمایت گستردۀ دشمنانی نظیر رژیم صهیونیستی و سعودی در تلاشند تا به منافع ملّی کشور ما آسیب برسانند، در داخل کشور، طرف‌های مسئول از داخل و خارج حکومت، توپ را مدام به زمین یکدیگر می‌اندازند و به جای اصلاح روندهای ناکارآمد و گاه حتّی ناهنجار خودشان، دیگری را مقصّر تام‌وتمام این شرایط معرفی می‌کنند. این فرار متقابل از مسئولیت کلان‌روند نامیمونی‌ست که هرچه زودتر باید به آن پایان دهیم و با گرد آمدن حول منافع ملّیِ مشترک، اتّحاد خود را دستکم بر سرِ خطوط قرمزی مشترک به نمایش بگذاریم.
قانون برای شما: نه بخرید، نه بفروشید!
فروش پهپادهای ایرانی (علی‌الخصوص پهپاد شاهد-۱۳۶) به روسیه این روزها به یکی از اخبار پربازخورد جهانی بدل شده است. ولودمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، در مصاحبه‌ای با اشاره به استفادۀ روسیه از پهپادهای ایرانی در جنگ با اوکراین، مدّعی شد که «ما در حال مبارزه با تروریست‌ها هستیم»، و همین مصاحبه بار دیگر، نام پهپادهای ایرانی را بر سر زبان‌ها انداخته است.
در همین راستا، طی هفتۀ گذشته، برخی رسانه‌ها مدّعی شدند که آمریکا، بریتانیا، و فرانسه برآنند تا موضوع انتقال سلاح‌های ایرانی به روسیه را در جلسۀ شورای امنیتِ سازمان ملل مطرح کنند. این درحالی‌ست که خود همین سه کشور، طی سال‌های گذشته، مشغول فروش انواع سلاح‌های پیشرفته به عربستان سعودی بوده‌اند که در جنگ علیه مردم یمن، به‌طور گسترده به کار گرفته شده است. همچنین، برخلاف موضوع فروش سلاح‌های ایرانی به روسیه، مسألۀ فروش سلاح‌های غربی به عربستان و به‌کارگیری این سلاح‌ها در جنگ یمن مسأله‌ای ثابت‌شده و غیرقابل انکار است.
با این مقدمات، در صورتی که ایران سلاحی در اختیار روسیه قرار داده باشد نیز باید پرسید که آیا قوانین بین‌المللی تجارت سلاح را تنها در اختیار معدودی از کشورها قرار داده است یا اینکه همین قوانین، برای تمامی کشورها به‌طور یکسان قابل اجراست. البته بسیاری برآنند که در محیط آشوبناک بین‌المللی چیزی تحت عنوان قانون اساساْ نمی‌تواند وجود داشته باشد. با این حال، دولت‌هایی که سال‌ها مدّعی وجود چنین قانونی بوده‌اند و تمامی عملکردهای خود را بر مبنای آنها توجیه کرده‌اند، اینک باید برای این پرسش، پاسخی داشته باشند.
اعتماد عمومی کیلو چند؟
محمود لیائی، معاون وزیر ارتباطات، در همایش روز تجارت الکترونیک و در حضور جمعی از نمایندگان کسب‌وکارهای اینترنتی، با اشاره به بازدید خود از مناطقی در استان مازندران توضیح داد: «متوجه شدم که حتی در مناطق روستایی فروش محصولات از طریق اینستاگرام صورت می‌گرفته است. در حین بازدید مردم با دیدن من نسبت به شرایط اینترنت و فیلترینگ اینستاگرام ابراز شکایت کردند که من به آنها گفتم شما خودتان از قبل به این فکر بودید که احیاناً اگر روزی اینستاگرام بسته شود چه اتفاقی می‌افتد؟ خودتان باید به فکر می‌بودید و از ابتدا از ابزاری نظیر اینستاگرام استفاده نمی‌کردید.»
این اظهارات درحالی بیان می‌شود که بسیاری از مسئولین پیشتر، تصمیم راجع به فیلترینگ اینستاگرام را تکذیب کرده بودند. باید از جناب آقای لیائی پرسش کرد که این نحوۀ پاسخگویی قرار است چه نتایجی در بر داشته باشد. حتّی اگر شرایط سبب شده تا مسئولین سخن پیشین خود را نقض کنند، این نقض عهد باید با ایجاد بسترهای مناسب دیگری تا حدّ امکان جبران شود، وگرنه کاهش اعتماد عمومی و یأس اجتماعی را در پی خواهد داشت.
