سایبرپژوه – مجله هفتگی سایبرنما با معرفی آخرین و مهم ترین رخدادهای تکنولوژیک دنیا و تبیین اهمیتِ آنها در آینده‌ی بشریت، شما را با مسیر انقلاب تمدنی سایبری آشنا می کند. در این شماره ابتدا به بحران کمبود تراشه که دامن کمپانی‌های مشهوری مانند اپل و سامسونگ گرفته است می‌پردازیم. سپس در مورد یک کامپیوتر و محاسبات جدید صحبت می‌کنیم که مانند مغزِ انسان عمل می‌کند. تاکسی‌های خودرانِ چینی موضوعِ سومین خبرِ ماست. کمپانی بایدو قصد دارد که بازارِ این خودروهای خودران را در دست بگیرد. چهارمین خبر این هفته به نبردِ سردِ هوش مصنوعی میان چین و ایالات متحده و تلاش آمریکا برای تمرکز پروژه‌های هوش مصنوعی در یک پروژه‌ی ملی اختصاص دارد. در نهایت واپسین خبرِ ما مربوط هولوگرام‌هایی است که لیزر‌ها آنها را در هوا شناور نگه می‌دارند. با ما در این شماره همراه باشید.
- آیا بحران کمبود تراشه به بحرانی مانندِ کمبود آب و غذا تبدیل خواهد شد؟
چه کسی ۲۰ سال پیش فکر می‌کرد که کمبودِ تولید چیپ یکی از بحران‌های سال ۲۰۲۱ باشد؟ چند روز پیش کمپانی اپل در گزارش فصلی خودش ضمن تاکید بر رشد قابل ملاحظه‌ی مالی خود به یک نکته‌ی جالب اشاره کرد: این کمپانی به علت کمبود تولید چیپ در جهان نمی‌تواند به اندازه‌ی نیاز مصرف‌کننده‌ها و تقاضای بازار محصولات خود را تولید کند. این معضل تنها مربوط به اپل نیست بلکه شرکت‌های دیگری مانندِ Nvidia, Intel, AMD و حتی سامسونگ نیز بر این مسئله صحه گذاشته‌اند. افزایش روزافزونِ ابزار‌های هوشمند به خصوص با توجه به تقاضای بالای ایامِ پاندمیک، توسعه‌ی ۵g و هم‌چنین توسعه‌ی بازارِ عجیبِ خرید و فروش و کاوشِ رمز‌ارز‌ها نیاز جامعه‌ی جهانی به تولید تراشه‌ها را افزایش داده است و این نیاز، تامین‌کنندگان تراشه را با مشکلات مختلفی روبرو کرده است. توسعه و راه‌اندازی کارخانه‌های تراشه‌سازی فرآیند ساده و ارزانی نیست. به نظر می‌رسد بحرانِ فعلی بین ۱۸ تا ۳۲ ماهِ آینده ادامه داشته باشد و منجر به ظهورِ بازیگرانِ جدید (احتمالن چینی) و تکنولوژ در این زمینه شود.
- کامپیوتری که می‌تواند تداعی مغزی انجام دهد
در سیستم‌های محاسباتی فعلی (کامپیوتر‌ها) حافظه و منطق پردازش به صورت فیزیکی از یکدیگر جدا هستند. در دیسک ذخیره‌سازی (HDD) شما داده‌ها ذخیره می‌شود و توسط پردازنده‌ها (CPU) داده‌ها پردازش و محاسبه می‌شوند. یک پروژه‌ی تحقیقاتی جدید توانسته است که این دو ساختارِ پردازش را با یکدیگر متحد کند و سیستمِ محاسباتی‌ای را خلق کند که می‌تواند در آن واحد هم داده‌ها را ذخیره کند و هم پردازش کند. این خلاقیت نه تنها مصرف انرژی را پایین می‌برد و نه تنها کارایی پردازش را بالا می‌برد بلکه به طرز اعجاب‌آوری شبیه رفتار مغز و «نوروترنزمیتر‌ها»ی آن است. ساختارِ پردازشِ چنین کامپیوتری دیگر مبتنی بر صفر و یک نیست بلکه مبتنی بر یادگیری و خلاقیتِ نوروترنزمیتر‌های تعبیه‌شده در آن است و به همین دلیل مبتنی پردازش‌ها در این کامپیوتر نوعی تداعی هستند و نه «محاسبه‌ی صرفِ ریاضیاتی» (کاری که مغز ما به خوبی آن را انجام می‌دهد). پر روشن است که در صورت توسعه‌ی این رویکرد مفهوم پردازش و محاسبات در آینده با تغییرات جدی‌ای روبرو خواهد شد.
- بایدو اولین سرویس تاکسی‌های خودران را در پکن راه‌اندازی کرد
خودران‌ها (خودروهای خودران) یکی از مهم‌ترین ترند‌های تکنولوژی در چند سال گذشته بوده‌اند. سر و صدای شرکت تسلا و فعالیت‌های مشتاقانه‌ی دیگر شرکت‌ها این پروژه‌ها را با وجودِ تاثیر اندک آنها بر تمدن سایبری در صدر اخبار قرار می‌داده است. به واقع به نظر می‌رسد که علاقه‌ی انسان‌های عادی به خودروهاست که این ترند را مهم کرده است و شرکت‌ها نیز به خوبی با فهمِ این علاقه (و سودِ آن) در پی تامین این نیاز هستند. در هفته‌ی گذشته بایدو، شرکت مشهور و غول‌آسای چینی، اعلام کرد که اولین سرویسِ تاکسیِ تماما خودرانِ خود را در شهر پکن (احتمالا به عنوان استقبالی برای المپیک زمستانی ۲۰۲۲) عملیاتی کرده است. این سرویس هنوز محیط بسیار کوچکی را پشتیبانی می‌کند (۱۳۰ کیلومتر مربع) اما با توجه به توسعه‌ی روزافزون و هوشمند‌سازی گسترده‌ی خودروهای خودران، می‌توان پیش‌بینی کرد که تاکسی‌های خودران در دهه‌ی جاری به وسیله‌ی اول حمل و نقل شهری و حتی بین شهری تبدیل خواهند شد.
- راه‌اندازی سایت رسمی هوش مصنوعی توسط دولت ایالات متحده
با توجه به اهمیت استراتژیکِ هوش مصنوعی در آینده، چین از همان ابتدا پروژه‌ی هوش مصنوعی خود را یک پروژه‌ی ملی تعریف کرده بود که در آن شبکه‌‌های مختلفِ نظامی، دانشگاهی، صنعتی، استارت‌آپی و حتی مردمی با یکدیگر هماهنگ شده و در خدمت یک هدف هستند. قضیه در ایالات متحده کاملا عکس مطلب است: هر آژانس دولتی یا کمپانی خصوصی پروژه‌های خاصِ خود را جلو می‌برد و هماهنگی و هم‌افزایی بسیار کمی میانِ آنها مشاهده می‌شود. گستردگی و عدمِ تمرکز توسعه‌ی هوش مصنوعی در آمریکا، تهدیدِ روزافزونِ چین و پیش‌بینیِ اکثرِ متخصصین بر پیروزی قطعی چین در نبردِ سردِ هوش مصنوعی، دولت ایالات متحده را وادار به طراحی پروتکل‌های ملی برای توسعه‌ی هوش مصنوعی کرده است. سایت AI.gov متعلق به دولت ایالات متحده (دفترِ پیشگامی هوش مصنوعی ملی ذیل دفتر سیاست‌گذاری علم و تکنولوژی کاخ سفید) سعی می‌کند این راهبردِ کلانِ ملی را در حوز‌ه‌های گوناگونی مانند آموزش مخاطب، توسعه‌ی تحقیقات و هم‌چنین همگرایی رویکرد‌ها پیگیری کند.
- هولوگرام‌های زنده و مکانی در راه هستند
همه‌ی ما فیلم‌های جنگ‌ِ ستارگان و راهِ ارتباطیِ هولوگرافیکِ آنها را به خاطر داریم. چه می‌شود زمانی که در حالِ مکالمه‌ای از راه دور با پدر و مادرمان هستیم به جای شنیدن صدای آنها یا دیدن تصویر دو بعدیِ آنها، تصویری زنده و سه بعدی از آنها را ببینیم و با آنها گفت و گو کنیم؟ رسیدن به چنین گفت و گویی یک رویای قدیمی است که از زمان فیلم‌های جنگ ستارگان همیشه با ما بوده است. تلاش‌های زیادی برای خلق چنین هولوگرام‌هایی شده است اما عمده‌ی پیشرفت‌ها، آن‌گونه که مایکروسافت جلودارِ آن است، محدود به عینک‌های هولوگرافیک است و نه تصاویرِ هولوگرافیکِ زنده در مکان‌های عادی‌ای مثل اتاقِ کارمان یا هالِ خانه‌مان. اکنون یک گروه پژوهش‌گر توانسته‌اند با استفاده از لیزر‌ها تصاویر زنده و متحرکِ سه بعدی‌ای را خلق کنند که هر چند هنوز کمی کوچک هستند اما نیاز به هیچ وسیله‌ی جانبی‌ای برای نمایش واقعی و زنده در مکان ندارند. ما به این روند «سایبری‌سازی جهان» می‌گوییم: یعنی زمانی که اشیاء سایبری (مانند تصویر پدر و مادرِ شما) به عنوان یک «شی واقعی که می‌تواند مکان را اشغال کند» به جهانِ شما اضافه می‌شوند.
