سایبر پژوه | تابستان امسال با هایپ جدیدی در فناوری و بازار مالی همراه بود. این حرکت، دیفای (DeFi) نامیده میشود که به معنی صنعت غیر متمرکز مالی است. خبر خوب این که شما هم میتوانید عضوی از آن باشید و خبر خوبتر اینکه رشد دیفای تازه آغاز شده است.
دیفای چیست؟ دیفای مجموعهای از خدمات مالی مبتنی بر بلاک چین ، شامل اپلیکیشنهایی است که بر بیمه، بانکداری، سرمایه گذاری، پس اندازهای جایگزین و مدیریت دارایی و … تمرکز دارند و هدف آنها جایگزین شدن با سیستم مالی موجود، با استفاده از فناوری غیر متمرکز است. شروع طوفانی دیفای را میتوان سال ۲۰۰۸ دانست؛ درست زمانی که وایت پیپر بیت کوین (BTC) منتشر شد و به دنبال آن پروژههای ابتدایی دیفای مانند ملونپورت (Melonport)، پروژه مدیریت داراییهای غیر متمرکز، از ۲۰۱۷ کار خود را آغاز کردند. رونق فعلی دیفای که در حال حاضر بیش از ۶ میلیارد دلار دارایی قفل شده دارد و به سرعت نیز در حال رشد است، ارتباط مستقیمی با بیت کوین دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
به طور معمول رسانهها بیشترین توجه خود را بر قیمت رمز ارزها معطوف میکنند که این امر به خودی خود باعث سردرگمی بیشتر میشود. از طرفی قیمتهای بیشتر، توجه بیشتری را هم جلب میکنند و از این رو افزایش حجم ناگهانی دیفای، استقبال شدیدی به همراه دارد. رشد دیفایاین حرکت نوپای دیفای جمعیت کوچک چند هزار نفرهای را در حال حاضر همراه خود ساخته است که یادآور طرفداران عرضه اولیه سکه (ICO) در سالهای قبل است. این افراد در آن زمان ترویج دهنده این فناوری بودند و بر سرمایه گذاریهای پرخطر تمرکز نداشتند. میتوان گفت که رشد کنونی دیفای، بر رونق ICO در سالهای ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ سایه افکنده است.
بخش هیجان انگیز دیفای، پذیرش فناوری بلاک چین و تأثیری است که بر خدمات مالی جدید دارد. این پروژهها صرفاً سرمایهگذاریهای پر ریسکی نیستند و تا کنون جریان نقدینگی عظیمی را به همراه داشتهاند. دیفای از مفهوم بنیادی بیت کوین که غیرمتمرکز بودن است (پروژهای مالی و رادیکال که شروع این اتفاقات بود) بهره میبرد و آن را به سطحی بالاتر ارتقا میدهد. رشد دیفای تنها آغازگر فاز بعدی فناوری بلاک چین برای یافتن «پروتکل مناسب بازار» است و احتمالاً موارد دیگری نیز در راه هستند.
دیفای مانند ICO، نوید شروع آزادیهای جدیدی را برای تمام افرادی که درگیر آن هستند میدهد؛ اما این بار کاربردیتر و واقعیتر. دیفای در تحول بزرگ ICO نقش اساسی داشته است؛ طوری که اکنون همه مردم از هر جای دنیا میتوانند در این فناوری سرمایه گذاری کنند. بنابراین شاید بتوان گفت که دیگر سیلیکون ولی (Silicon Valley) به تاریخ پیوسته است! گرچه تعداد کمی از ICOها هنوز در حال گردشند، با این حال به دلیل سوء استفاده دلالها و کلاهبرداران، محبوبیتی ندارند. پیشنهاد دیفای نسخه پایدارتری از جنبش ICO است. نسخهای که کمتر یادآور دلالی و بیشتر مرتبط با کارایی و سودمندی است.
در نهایت، دیفای پویایی ریسک و پاداش را برای مشارکت کنندگان بهبود بخشیده و علاوه بر این، سطح نظارتی نهادهای قانونگذار نیز در سالهای اخیر افزایش یافته است. بیشتر پروژههای دیفای، کاربری نسبتاً سادهای دارند و البته اگر مایلید عمیقتر به آنها بپردازید، لایههای پیچیده مالی را در آنها میبینید؛ اما نقطه شروع فوق العاده آسان است. تمام چیزی که احتیاج دارید مقداری رمز ارز و یک کیف پول رمز ارز است. موردی که بیش از همه برای مشارکت کنندگان جذابیت دارد، پاداشی است که بصورت توکنهای محبوب در خود پلتفرمها ارائه میشود. این توکنها در خود جنبه حاکمیتی، مالی و فنی دارند. بُعد حاکمیت بصورت حق رأی، مالی بصورت کارمزد توزیع و فنی (تا کنون) بصورت نیاز به دخالت فعالانه بوده است. صرافی غیر متمرکز یا DEX مثالی از دنیای دیفای است که هدف آن جایگزینی صرافی متمرکز است.
صرافیهای متمرکز ابتدایی مدام با هک، فساد و عدم اعتماد دست به گریبان بودند. غیر متمرکز بودن، مسئله اعتماد را حل کرده است و اکنون شما کنترل داراییتان را در اختیار دارید و میتوانید در محیطی با امنیت بیشتر معامله کنید. افراد میتوانند داراییهای رمز ارز خود را در این استخرهای قابل اعتماد DEX سپرده گذاری کرده و توکنهای جدید DEX را به عنوان پاداش دریافت کنند. درآمد بالقوه توکنهای پاداش دیفای میتواند چشمگیر باشد. با این حال باید توجه داشت که سرمایه گذاری، نگهداری و فروش در مقایسه با قرض دادن، به طور بالقوه میتواند درآمد بیشتری داشته باشد؛ اما این موضوع پیش نیازهای خود را داشته و سلیقه متفاوتی در ریسک طلب میکند.
سرویسهای دیفای اکثراً برای کسب درآمد نیاز به وثیقه گذاری داراییهایی دیجیتال دارند؛ اما این وثیقهها در معرض ریسک هستند. البته ریسکهای دیگری هم وجود دارد. به طور مثال هک پروژه و به سرقت رفتن سرمایه، بالا رفتن یک دارایی و در نقطه مقابل کاهش ارزش دارایی دیگر. به هر صورت ریسک همیشه وجود دارد، همانطور که دارایی بانکی خود را در مقابل سرقت بیمه میکنید، برای محافظت از داراییهای دیجیتال شما هم راهکارهای بیمهای در دیفای وجود دارد. یکی از محرکهای رشد دیفای، حرکت بیت کوین به سمت بلاک چین اتریوم است که تمام سرویسهای جدید دیفای را میسر میسازد. این موضوع باعث میشود بیت کوین و اتریوم بیش از پیش با هم ارتباط بگیرند. این طور احساس میشود که بیت کوین کاملاً از قافله نوآوری که کم و بیش قول آن را داده بود، جا مانده است. این سرازیر شدن سرمایه از بیت کوین به اتریوم، فرصتهای نقدینگی جدیدی برای بیت کوین به همراه خواهد داشت و این در حالیست که تا امروز دارایی آن راکد مانده بود و تنها به عنوان ذخیره ارزش یا ابزار پرداخت استفاده میشد.
جریان از این قرار است که بیت کوین به صورت پشتوانهای برای توکنهایی نظیر wBTC یا موارد غیر متمرکزتر مانند renBTC و tBTC که بر روی شبکه اتریوم تعریف شدهاند خود را نشان میدهد. با عرضه بلاک چینهای دیگر مانند پولکادات (DOT) یا دفینتی (DFN) ممکن است این روند نیز تغییر کند. حال موضوع سرازیر شدن بیت کوین به شبکه اتریوم را با پیدایش صرافیهای غیر متمرکز قابل اعتمادتر و جدید تلفیق کنید؛ صرافیهایی که بعد از سالها توسعه اکنون آماده اوج گیری هستند.
در ژوئن ۲۰۲۰ DEX ها در مجموع ۱.۵۱ میلیارد دلار آمریکا تراکنش داشتهاند که این میزان ۷۰ درصد بیشتر از ماه می بوده و در ماه مارس نیز با ۴۶ درصد افزایش رکورد زده بود. حجم بازار DEX در حال حاضر تنها ۲.۱ درصد از حجم صرافیهای متمرکز است؛ اما این روند در حال شتاب است. این درصد در ماه می فقط ۰.۸۴ درصد (!) بود. جدا از حجمی که به DEX اضافه شد و صدها میلیون دلار بیت کوینی که به سمت اتریوم سرازیر شده است، اکنون کارآفرینان بسیاری نیز سر برآوردهاند که از اتریوم بهره برده و رونق دیفای را دامن میزنند.
در حال حاضر نورچشمیهای دیفای پروژههایی مانند کامپوند (COMP) و بلنسر (BAL) هستند. این یونیکورنهای تازه رسیده، کمابیش ارزش شبکه یک میلیارد دلاری دارند. پروژههای دیگری نیز این روند را دنبال میکنند و امیدوارند که این موقعیت طلایی را با عرضه توکنهای خود تکرار کنند؛ Uniswap، Curve، Sythentix (SNX)، Nexus Mutual و Vega تنها مشتی از خروار هستند. تقریباً تمام این پروژههای دیفای بر روی اتریوم ساخته شدهاند؛ اتریوم بزرگترین بلاک چین عمومی حال حاضر است اما با این حال بلاک چینهای دیگری هم هستند که در این رقابت حضور دارند.
برخی از رقبای اتریوم در مراحل نهایی ساخت هستند مانند پولکادات، دیفینیتی، تزوس (XTZ) و کازموس (ATOM). اگر این بلاک چینها وجود دارند به این دلیل است که اتریوم نتوانسته مسئله مقیاس پذیری خود را حل کند. آنها ظرفیت پذیرش بیشتری در تراکنشها داشته و درون زنجیره خود تعامل پذیری بیشتری دارند که اتریوم فاقد آن است. این بلاک چینها مانند جهانهای در حال توسعه هستند و هر یک رشد و توسعه خود را دنبال میکنند و به اقتصاد وسعت میبخشند. برخی از آنها به اندازهای رشد خواهند کرد که در حال حاضر غیر قابل تصور است.
شاید بعضی رشد چند تریلیون دلاری داشته باشند. قبل از اینکه به این موضوع بخندید، این را هم بدانید که اوراق بهادار مشتقهای وجود دارند که در حال مهاجرت به داراییهای دیجیتال و بلاک چینها هستند. این اوراق مشتقه در دنیای واقعی حجمی ۱۲ تریلیون دلاری دارند. بلاک چین پلتفرم بسیار کارامدی برای اوراق بهادار مشتقه است؛ از این روی از سال ۲۰۲۱ با عرضه پروژههایی مانند Serum و وگا (Vega) این حرکت رو به جلو قابل مشاهده خواهد بود. بلاک چینی که نتواند به اندازه کافی فعالیتهای اقتصادی را جذب کند، آرام آرام فرو میریزد و با بلاک چینهای دیگری که برتری دارند ادغام میشود. زمانی که دو صنعت با هم برخورد میکنند، از این برخورد صنعت جدیدی متولد میشود و چنین اتفاقی در دیفای که نمونه جدیدی از محاسبات غیر متمرکز و سرویسهای مالی است در حال روی دادن است. چند سالی طول کشید تا به بلوغ خود برسد و تأثیر گذار گردد اما اکنون به سرعت در حال حرکت و غیر قابل توقف است. در ماهها و سالهای آتی تأثیرات و میزان رشد دیفای همه ما را شگفت زده خواهد ساخت.
