موضوع قسمت هشتم عناصر سینمای سایبرپانک به چیزی اختصاص دارد که پای مرد مورچه‌ای را هم به میان می‌آورد و آن نانوتکنولوژی است. در نانوتکنولوژی مساله کوچک بودن اشیاء و نفوذ به ریزترین اجزای سازنده بدن انسان و جهان است. هرچند در زندگی روزمره نانو خودش را با ظروف پلاستیکی و دستمال و اشیائی از این دست نشان می‌دهد، اما واقعیت نانو در جنگ‌افزارها و نزاع‌های سرنوشت‌ساز است. حضور نانوتکنولوژی سینما باعث شده یکی از شاخه‌های اصلی ژانر علمی – تخیلی و هم‌چنین سینمای سایبرپانک به «نانوپانک» نامگذاری شود. در این قسمت قرار است با بررسی برخی از مهم‌ترین آثار نانوپانک به توضیح عنصر دیگری از سینمای سایبرپانک برسیم. می‌توان مختصات سینمای نانوپانک را در سه مساله ردیابی کرد: ۱- آینده‌نگری‌های ممکن‌شده، ۲- پیوند با علوم و فناوری‌های دیگر، ۳- نجات‌بخشی و کمک‌رسانی.
مرد مورچه‌ای در دنیای ابرقهرمانی مارول شخصیتی منحصر به فرد محسوب می‌شود. زمانی که گروه انتقام‌جویان نبرد نهایی را به تانوس واگذار کرده بودند و نیمی از جمعیت جهان غیب شده بود، او با استفاده از نانوتکنولوژی و فناوری کوچک‌کننده خودش و دوستانش را به گذشته برد. مرد مورچه‌ای و همسرش زنبورک کار تخصصی‌شان کوچک شدن است و با اتم و نانو سروکار دارند. در دنیای ابرقهرمان‌ها که هر کس بزرگ‌تر باشد، قوی‌تر به نظر می‌رسد، مرد مورچه‌ای با قدرت نانوتکنولوژی و فناوری اتمی توانسته جایگاه خودش را حفظ کند و اتفاقا در مبارزه با یکی از قدرت‌مندترین ویلن‌ها و شخصیت‌های شرور کمیک‌استریپ یعنی کانگ فاتح نیز موفق بوده است.
موضوع قسمت هشتم عناصر سینمای سایبرپانک به چیزی اختصاص دارد که پای مرد مورچه‌ای را هم به میان می‌آورد و آن نانوتکنولوژی است. در نانوتکنولوژی مساله کوچک بودن اشیاء و نفوذ به ریزترین اجزای سازنده بدن انسان و جهان است. هرچند در زندگی روزمره نانو خودش را با ظروف پلاستیکی و دستمال و… نشان می‌دهد، اما واقعیت نانو در جنگ‌افزارها و نزاع‌های سرنوشت‌ساز است. حضور نانوتکنولوژی سینما باعث شده یکی از شاخه‌های اصلی ژانر علمی – تخیلی و هم‌چنین سینمای سایبرپانک به «نانوپانک» نامگذاری شود. در این قسمت قرار است با بررسی برخی از مهم‌ترین آثار نانوپانک به توضیح عنصر دیگری از سینمای سایبرپانک برسیم.
فیلم سینمایی «مردی با کت و شلوار سفید» یکی از قدیمی‌ترین آثار ساخته شده درباره حضور فناوری نانو در سینماست. این فیلم هرچند قدیمی است و در سال ۱۹۵۱ ساخته شده اما چالش‌های موجود درباره تکنولوژی و جامعه را به تصویر می‌کشد. تمرکز اصلی این فیلم بر روی علم پلیمر و صنعت نساجی و کاربرد نانو در این حوزه است. این فیلم درباره درباره اختراع پارچه‌ای مقاوم دربرابر لکه است که هرگز نیاز به شست‌وشو ندارد. ما امروزه با چنین محصولی آشنا هستیم و در مصرف روزمره و فروشگاه‌ها آن را مشاهده کرده‌ایم. چیزی که مهم است، این است که سینما قبل از اختراع این پارچه آن را به حیطه خیال آورده بود.
چند سال پس از این فیلم و در سال ۱۹۶۶ نیز خیال‌پردازی دیگری درباره نانوتکنولوژی در سینما انجام گرفت. در فیلم سینمایی «سفر خارق‌العاده» یک سفینه فضایی مینیاتوری و خدمه‌اش، به بدن دانشمندی تزریق می‌شود تا یک لخته خونی را از بین ببرند. این فیلم به خوبی یکی از آرزوها و آمال بشر در برابر درمان سرطان و بیماری‌ها را به تصویر می‌کشد. اینکه یک کشتی درمانی در بدن انسان حرکت کند و به دنبال سلول‌های سرطانی یا عوامل بیماری بگردد و آن‌ها را نابود کند و در نهایت نیز به راحتی دفع شود یا با بدن انسان سازگاری پیدا کند، رویایی است که این فیلم ساخته و پرداخته کرد. گفتنی است که فیلم سینمایی «سفر خارق‌العاده» دو جایزه اسکار را نیز از آن خود کرده است.
از میان آثار معاصر نیز می‌توان از فیلم سینمایی «تعالی» یاد کرد. در این فیلم نانوتکنولوژی و هوش مصنوعی به یکدیگر پیوند خورده‌اند. این فیلم درباره یک دانشمند کنجکاو است که در جریان یک پژوهش علمی، اطلاعات مغز خود را داخل یک کامپیوتر پیشرفته آپلود می‌کند. او سعی دارد اولین ماشینی را خلق کند که به صورت مستقل فکر و عمل کند، اما نتیجه آن‌طور که او پیش‌بینی می‌کند، نیست. حضور ستاره‌هایی مثل جانی دپ، مورگان فریمن و کیلین مورفی باعث شده است که این اثر نسبت به سایر آثار سینمایی موجود درباره نانوتکنولوژی بیشتر محل توجه قرار بگیرد.
مرد مورچه‌ای تنها شخصیت نانوپانکی از دنیای ابرقهرمان‌ها نیست. مثلا می‌توان به فیلم سینمایی «بلادشات» نیز اشاره کرد. این فیلم درباره یک تفنگدار نیروی دریایی است که با پیشرفت فناوری نانو تبدیل به ماشین کشتار بیوتکنولوژی می‌شود. هرچند باید این را اذعان کرد که در فضای هواداری و طرفداری، مخاطبان مرد مورچه‌ای را بسیار بیشتر از بلادشات می‌پسندند و دوست دارند.
کاربرد نانوتکنولوژی را می‌توان در مجموعه انیمیشنی و سینمایی «بن ۱۰» نیز مشاهده کرد. بنجامین نوجوانی است به خاطر یک حادثه تصادفی دستگاهی فناورانه از فضایی‌ها را پیدا می‌کند و به واسطه آن با موجودات شرور به مبارزه می‌پردازد. یکی از کاربردهای این دستگاه نانوتکنولوژیک است و برای مثال می‌توان کاربرد آن را در فیلم سینمایی «بن ۱۰: ازدحام بیگانه» نیز دید.
فیلم‌های نانوپانکی معمولا شباهت زیادی به آثار ساخته شده در ژانر علمی – تخیلی دارند. یکی از معروف‌ترین فیلم‌های علمی – تخیلی که باید آن را ذیل این سینما نانوپانک قرار داد، فیلم سینمایی «زنجیر کارما» است. داستان این فیلم در پایتخت کامبوج یعنی شهر پنوم‌په اتفاق می‌افتد. فیلم درباره پسر جوانی است که به خاطر حضور در قطار سریع‌السیر اتفاقاتی درباره او و پیرامونش می‌افتد و شرایطی مهیا می‌شود که بتواند از ابزاری الکترونیکی به نام نانوباگ استفاده کند. نانوباگ ابزارهای الکترونیکی هستند که روی پیشانی نصب می‌شوند و به شخص اجازه می‌دهند وارد یک دنیای واقعیت مجازی شده و رویاهایش را به صورت آگاهانه تجربه کند. در این رویاها پای یک دکتر عصب‌شناس به میان می‌آید که از سال‌ها قبل کسی از او خبر نداشته و ظاهرا به دنبال این است که از طریق واقعیت مجازی نوع دیگری از وجود را کشف کند که متفاوت از زندگی در دنیای واقعی است.
با توجه به توضیحات فوق می‌توان مختصات سینمای نانوپانک را در سه مساله ردیابی کرد:
۱- آینده‌نگری‌های ممکن‌شده: معمولا آثار علمی – تخیلی و همین‌طور فیلم‌های سایبرپانکی به جهان‌های خیالینی می‌پردازند که در زندگی امروز بشر وجود ندارد اما از لحاظ منطقی و عقلانی امکان این وجود دارد که برخی از آن‌ها محقق شوند. فیلم‌های نانوپانک در این بین شانس بیشتری داشته‌اند و خیال‌پردازی‌های زیادی از این فیلم‌ها در دنیای واقعی محقق شده است.
۲- پیوند با علوم و فناوری‌های دیگر: نانوتکنولوژی در سینما به صورت تنها و یکتا ظاهر نمی‌شود و در اغلب اوقات با فضای سایبر و دیجیتال، بیوتکنولوژی و… پیوند دارد. یکی از مهم‌ترین علت‌های این پیوند فناورانه و علمی در سینما به دلیل ماهیت نانو و برخاستن آن از شیمی، فیزیک، زیست‌شناسی و مهندسی است.
۳- نجات‌بخشی و کمک‌رسانی: نانوتکنولوژی در سینما نسبت به برخی دیگر از عناصر سینمای سایبرپانک چهره محبوب‌تر و سفیدتری دارد. در این فیلم‌ها نانوتکنولوژی به عنوان یک راه‌حل درمانی، یک ابزار کمک‌رساننده و یک امکان برای ادامه زندگی معرفی می‌شود. هرچند استفاده از این فناوری و علم نیز به ماهیت قصد و نیت کاربر آن بستگی دارد و به همین علت شخصیت‌های شرور نیز در سینمای نانوپانک حضور دارند، هرچند به خود نانوتکنولوژی انتقادی وارد نمی‌شود.
در پایان باید تذکر داد که آثار سینمایی تولیدشده درباره حضور نانوتکنولوژی در سینما نسبت به بعضی موضوعات سایبرپانکی دیگر کمتر بوده و به همین علت این شاخه از سینمای سایبرپانک را باید یکی از اجزاء فرعی و کمتر بررسی‌شده به شمار آورد.
از میان آثار معاصر نیز می‌توان از فیلم سینمایی «تعالی» یاد کرد. در این فیلم نانوتکنولوژی و هوش مصنوعی به یکدیگر پیوند خورده‌اند. این فیلم درباره یک دانشمند کنجکاو است که در جریان یک پژوهش علمی، اطلاعات مغز خود را داخل یک کامپیوتر پیشرفته آپلود می‌کند. او سعی دارد اولین ماشینی را خلق کند که به صورت مستقل فکر و عمل کند، اما نتیجه آن‌طور که او پیش‌بینی می‌کند، نیست. حضور ستاره‌هایی مثل جانی دپ، مورگان فریمن و کیلین مورفی باعث شده است که این اثر نسبت به سایر آثار سینمایی موجود درباره نانوتکنولوژی بیشتر محل توجه قرار بگیرد.
مرد مورچه‌ای تنها شخصیت نانوپانکی از دنیای ابرقهرمان‌ها نیست. مثلا می‌توان به فیلم سینمایی «بلادشات» نیز اشاره کرد. این فیلم درباره یک تفنگدار نیروی دریایی است که با پیشرفت فناوری نانو تبدیل به ماشین کشتار بیوتکنولوژی می‌شود. هرچند باید این را اذعان کرد که در فضای هواداری و طرفداری، مخاطبان مرد مورچه‌ای را بسیار بیشتر از بلادشات می‌پسندند و دوست دارند.
کاربرد نانوتکنولوژی را می‌توان در مجموعه انیمیشنی و سینمایی «بن ۱۰» نیز مشاهده کرد. بنجامین نوجوانی است به خاطر یک حادثه تصادفی دستگاهی فناورانه از فضایی‌ها را پیدا می‌کند و به واسطه آن با موجودات شرور به مبارزه می‌پردازد. یکی از کاربردهای این دستگاه نانوتکنولوژیک است و برای مثال می‌توان کاربرد آن را در فیلم سینمایی «بن ۱۰: ازدحام بیگانه» نیز دید.
فیلم‌های نانوپانکی معمولا شباهت زیادی به آثار ساخته شده در ژانر علمی – تخیلی دارند. یکی از معروف‌ترین فیلم‌های علمی – تخیلی که باید آن را ذیل این سینما نانوپانک قرار داد، فیلم سینمایی «زنجیر کارما» است. داستان این فیلم در پایتخت کامبوج یعنی شهر پنوم‌په اتفاق می‌افتد. فیلم درباره پسر جوانی است که به خاطر حضور در قطار سریع‌السیر اتفاقاتی درباره او و پیرامونش می‌افتد و شرایطی مهیا می‌شود که بتواند از ابزاری الکترونیکی به نام نانوباگ استفاده کند. نانوباگ ابزارهای الکترونیکی هستند که روی پیشانی نصب می‌شوند و به شخص اجازه می‌دهند وارد یک دنیای واقعیت مجازی شده و رویاهایش را به صورت آگاهانه تجربه کند. در این رویاها پای یک دکتر عصب‌شناس به میان می‌آید که از سال‌ها قبل کسی از او خبر نداشته و ظاهرا به دنبال این است که از طریق واقعیت مجازی نوع دیگری از وجود را کشف کند که متفاوت از زندگی در دنیای واقعی است.
با توجه به توضیحات فوق می‌توان مختصات سینمای نانوپانک را در سه مساله ردیابی کرد:
۱- آینده‌نگری‌های ممکن‌شده: معمولا آثار علمی – تخیلی و همین‌طور فیلم‌های سایبرپانکی به جهان‌های خیالینی می‌پردازند که در زندگی امروز بشر وجود ندارد اما از لحاظ منطقی و عقلانی امکان این وجود دارد که برخی از آن‌ها محقق شوند. فیلم‌های نانوپانک در این بین شانس بیشتری داشته‌اند و خیال‌پردازی‌های زیادی از این فیلم‌ها در دنیای واقعی محقق شده است.
۲- پیوند با علوم و فناوری‌های دیگر: نانوتکنولوژی در سینما به صورت تنها و یکتا ظاهر نمی‌شود و در اغلب اوقات با فضای سایبر و دیجیتال، بیوتکنولوژی و… پیوند دارد. یکی از مهم‌ترین علت‌های این پیوند فناورانه و علمی در سینما به دلیل ماهیت نانو و برخاستن آن از شیمی، فیزیک، زیست‌شناسی و مهندسی است.
۳- نجات‌بخشی و کمک‌رسانی: نانوتکنولوژی در سینما نسبت به برخی دیگر از عناصر سینمای سایبرپانک چهره محبوب‌تر و سفیدتری دارد. در این فیلم‌ها نانوتکنولوژی به عنوان یک راه‌حل درمانی، یک ابزار کمک‌رساننده و یک امکان برای ادامه زندگی معرفی می‌شود. هرچند استفاده از این فناوری و علم نیز به ماهیت قصد و نیت کاربر آن بستگی دارد و به همین علت شخصیت‌های شرور نیز در سینمای نانوپانک حضور دارند، هرچند به خود نانوتکنولوژی انتقادی وارد نمی‌شود.
در پایان باید تذکر داد که آثار سینمایی تولیدشده درباره حضور نانوتکنولوژی در سینما نسبت به بعضی موضوعات سایبرپانکی دیگر کمتر بوده و به همین علت این شاخه از سینمای سایبرپانک را باید یکی از اجزاء فرعی و کمتر بررسی‌شده به شمار آورد. 
