مولتیورس سعدی
آنچه امروز محقق شده، دستیابی به شیوه پل زدن میان جهانهاست. مخاطبان نمیدانند به کجا میخواهند بروند و تنها مشتاق استفاده از تکنولوژی هستند، این وظیفه راهبران فرهنگی و رسانهای است که تعیین کنند به کدام جهان پُل بزنیم. اکنون زمان تعیین سلیقه جمعی در بازار متاورس میباشد. پیش از آن که از شهر آشوب به رویمان دروازههای انتقال باز شوند بهتر است تا به جهانی راه پیدا کنیم که صلح و صفا و قوانین الهی در آن برقرار است.
به قلم علی طالقانی
کانالهای ارتباطی جدید
بعد از انتشار خبر نسخه جدید بازی GTA توسط ابرکمپانی راکاستار با انفجار هیجانی توسط مخاطبان صنعت ویدئو و گیم روبرو شدیم. این امر نشان از آن دارد که مخاطبان و مصرفکنندگان فرهنگی دچار تغییر سلیقه شدهاند و مدیومهای قدیمی قادر به پاسخگویی و ارضا امیال و خواستههایشان نیستند. مردم میل زیادی به تکنولوژی، ابزار و سرگرمیهایی از جنس واقعیت افزوده پیدا کردهاند و دیگر صنایع قدیمی چارهساز نیستند؛ در نتیجه صاحبان ایده باید از طریق کانال ارتباطی جدیدی با جامعه هدفشان ارتباط برقرار کنند. به نظر میرسد متاورس میتواند نسل بعدی ارتباطات و تجارت باشد. خدمات پیشرو تجارت الکترونیک جهانی رسانهها را به سمت متاورس سوق میدهد و همین امر پتانسیل کسب درآمد از دنیای مجازی را افزایش میدهد.
آرمانشهر سعدی
سعدی به عنوان یکی از هنرمندان برجسته تاریخ ادبیات ایران، خیال زندگی در دنیایی ایدهآل نظیر بوستانی آرمانی را داشت به همین جهت ایدهاش را در قالب ادبیات ریخت و به شکل شعر عرضه کرد. جهان نورانی و چشمنوازی که سعدی خلق کرد مدینه فاضلهای است که انسان خردمند در آرزوی زیستن و تجربه کردن آن است. در جهان حقیقت سعدی جز از حقگویی و حقطلبی خبری نیست. مولتیورسی که سعدی خلق کرده است دنیای مهر، نیکی، دادگری، انسانیت و خیر است.
سعدی همواره به آرمانشهری رویایی میاندیشید و این مدینه فاضله مورد نظرش را در بوستان بازنمایی کرده است. بازخوانی بوستان ما را با تجربیات و روایات گذشتگان مواجه میکند و از دریچهای که سعدی برایمان باز کرده است بارقههایی از دنیای والا و طیّبهای را تجربه میکنیم که صحنههای عبرتآموز، فرهنگ مردمداری، روحیه تعاون، دفاع از مظلوم در برابر ستمگر، خدمت به خلق و رعایت انصاف عناصر اصلی تشکیل دهنده آن هستند. در جهان رویایی سعدی هیچ مطلبی عاری از زیرمتن و معانی نهفته نیست و در ورای هر رویدادی که روایت میشود نکته و عبرتی آموزنده نهفته است. تجلی متافیزیکی حاکم بر جهان بوستان سعدی دلیل اصلی ارزشمند بودن آن به حساب میآید و باعث قوام زیباییشناسی اسلامی این اثر میشود. برخی معتقدند به دلیل ماهیت نامرئی امر والا درک و دریافت آن از طریق هنرهای تصویری و دیدنی امکانپذیر نمیباشد اما تداعی دینی و معنوی در اثر هنری توسط اندیشمندانی مانند گلرو نجیباوغلو در آثار مختلف هنری نظیر معماری ثابت شده است. چنانکه در زیباییشناسی اسلامی بناهای رنگارنگ تظاهر اشکال بهشتی در جهان مادی هستند.
پالایش روح از طریق تجربه زندگی طیّبه
هر هنرمند یا صاحب فکر و ایده و اندیشهای برای «بیانِ» مفهوم مورد نظرش مدیومی را برمیگزیند و در مرحله بعد هر مخاطبی با توجه به ویژگیهای منحصربفرد شخصیاش مقداری کمابیش متفاوت نسبت به دیگری از «ایده» را درک و دریافت میکند. ماهیت جهان سعدی از جنس والا و متعالی است و امر والا متعلق به عالم برتر و به تعبیری عالم مُثُل افلاطونی میباشد. مفاهیم عالم برتر چون از جنس زمینی نیستند وقتی به جهان مادی وارد میشوند و در قالب کلمات گرفتار و محدود میشوند تنزل پیدا میکنند و تغییر حالت پیدا میکنند؛ برای همین است که تنها با خوانش اشعار سعدی نمیتوانیم به حقیقت و کُنه ایدهاش پی ببریم. البته برای درک بهتر بیان اثر هنری مواردی نظیر صفای وجود، تزکیه نفس و گوش هشیار معرفی شدهاند و مخاطب در صورت برخورداری از این ویژگیها با اثر ارتباط بهتری برقرار میکند و زیرمتن برایش هویدا میشود و به تجربه ناب و بینظیر از اثر هنری و حقیقت دست پیدا میکند. مخاطبان اشعار سعدی در صورتی که به حقیقت باطنی آن نیز پی نبرند در سطحیترین مرتبه دچار پالایش روح میشوند و تجربهای حداقلی از امر والا و زندگی طیّبه را خواهند داشت.
جهان نورانی سعدی ماده اولیه نابی برای به عاریت گرفتن و اقتباس در صنعت ویدئو و واقعیت آمیخته میباشد. ظرفیتهای تصویری، نمایشی، دراماتیک و تجسمی بوستان سعدی این امکان را فراهم میسازد تا یکی از شعبات ارزشمند مولتیورس به حساب بیاید. در موقعیتی که به لطف ابرکمپانیهای راهبر ماتریکس و چندجهانی، به تعداد بیشماری از جهانهای بیکران دست پیدا کردهایم بسیار پسندیده است که این راهگشایی به سمت جهانی طیّبه صورت پذیرد.
پورتال عبور به جهانی دیگر
وضعیت از این قرار است که تعداد بیشماری مخاطب تشنهی استفاده از تجهیزات و ابزار واقعیت افزوده وجود دارند و برای تجربه دنیایی دیگر بیتابی میکنند. تنها کافی است تا شرکتهای دانشبنیان در راستای نیل به هدف مرجعیت رسانهای، اثری همانند بوستان سعدی را اصل قرار دهند و اقتباسی بیسابقه در تاریخ صناعات ادبی انجام شود. آنچه امروز محقق شده، دستیابی به شیوه پل زدن میان جهانهاست. مخاطبان نمیدانند به کجا میخواهند بروند و تنها مشتاق استفاده از تکنولوژی هستند، این وظیفه راهبران فرهنگی و رسانهای است که تعیین کنند به کدام جهان پُل بزنیم. اکنون زمان تعیین سلیقه جمعی در بازار متاورس میباشد. پیش از آن که از شهر آشوب به رویمان دروازههای انتقال باز شوند بهتر است تا به جهانی راه پیدا کنیم که صلح و صفا و قوانین الهی در آن برقرار است.
بوستان سعدی
بوستان سعدی همواره به روشهای گوناگون به مخاطبش انذار میدهد و او را متنبه میکند. در بوستان هر کاری دارای پاداش و یا کیفر میباشد و در طول این اثر احسان و نیکوکاری بسیار شریف شمرده شده است. در جهان سعدی خدا دوستی مهربان، صمیمی و غمخوار است و به تبع آن تمامی موجودات در مدار خیرخواهی قرار دارند. در نتیجه زیست در آن جهان تنها با ایجاد ارتباط حسنه با دیگر مخلوقات میسر میباشد و همواره مولف مخاطبش را دعوت به نیکی میکند. اساس جهان سعدی نگهبانی خلق و ترس از خدا عنوان میشود و نخستین و مهمترین باب بوستان نیز به همین امر اختصاص دارد.
سعدی رسالت خود را انجام داد و در بوستان، پرده از آیینهای برداشته است که آرمانشهری رویایی را مینمایاند. آنچه اکنون باید انجام دهیم این است که راه ورود به دنیای داخل آیینه را هموار کنیم.