راندن گیمرها از اراضی داخله به ممالک خارجه

بهار سال ۹۷ از طریق آپارات گیمینگ با استریمینگ و صنعت بازی آشنا شدم. جایی که استریمرهای متعددی در موضوعات مختلف که عمده آن­ها بازی بود، اقدام به تولید محتوا می کردند. پخش زنده برخی از آن ها تا ۳۰۰۰ نفر مخاطب داشت امّا همه چیز بر وفق مراد نبود چرا که رقیب بی بدیل آپارات یعنی توئیچ، امکانات و قابلیت های بیشتری داشت. عقلانی­تر آن بود که در میان اهالی استریم ایران، دوگانه آپارات یا توئیچ به سمت توئیچ بچربد، لکن این­گونه نبود؛ زیرا دلیل شکل گیری این رقابت نه امکانات که «آزادی­» استریمرها بود.

کسانی که در توئیچ بودند و عمده آن­ها مهاجر از آپارات، ادعا داشتند آپارات ما را محدود می­کند و منظور آن­ها قوانین نسبتاً سفت و سخت آپارات در پخش زنده جهت حفظ ارزشهای ایرانی و قوانین رسمی کشور بود. در آپارات بانوان می بایست موهای خود را -ولو به اندازه یک کلاه- بپوشاندند درحالی­که در توئیچ چنین نیست. بیان و نمایش مطالب مستهجن در آپارات حق استریم را به مدت محدود یا دائمی از استریمرها سلب می­کرد و این مقررات، سبب شکل گیری فضای «خانوادگی» و «امن» در محتوای آپارات و سرویس گیمینگ آن به خصوص برای نوجوانان شده بود.

طبق آمار رسمی در سال ۱۴۰۰ بیش از ۳۶ میلیون گیمر ایرانی داریم. ۵۰% آن‎ها  که مایل به تماشای بازی دیگران اند، میانگین سنی ۲۰ سال دارند و طبق نمودارها هرچه سن بازیکنان کمتر باشد، تمایل آن­ها به تماشای بازی بیشتر می شود.

اهمیت آپارات گیم در نسبت آن با این قشر عظیم به خصوص جوانان و نوجوانان گیمر است چرا که نوجوانان –یعنی افراد بین ۱۲ تا ۱۸ سال– مخاطبان اصلی آپارات گیمینگ اند ودلیل مراجعه آن­ها به آپارات (و نه توئیچ) آن است که اولاً حجم نت مصرفی آن ها داخلی و ارزان قیمت حساب خواهد شد. ثانیاً فیلتر نیست. در ثالث آن که خانواده­ها به اعتماد خوش­نامی آپارات، اجازه دسترسی کامل آن­ها به این سرویس­ها را داده بودند. افزون بر این مطالب، توئیچ به واسطه زبان انگلیسی نرم افزار و پیچیده تر بودن رابط کاربری آن، در جذب این گروه سنی ناتوان بود. خلاصه آن­که با قطعیت می­توان به تأثیر استریمینگ در «زیست مجازی» نوجوانان اشاره کرد. و آپارات چشمان این استریمرهای نوجوان را ربوده بود.

جنبه نادیده گرفته شده استریمینگ در میان سیاستگذاران فضای دیجیتال، «بعد هویتی» و «سبک زندگی» آن است. نوجوانان تأثیرپذیری بالایی در کلام و رفتار با استریمرها برقرار می کنند و در خیلی از موارد آن­ها را به عنوان مرجع پاسخگو و الگوی خود انتخاب می­کنند. کافیست سری به چت­های آنان با استریمرها بزنید و سوالات آن­ها درباره پوشش، خرید، فیلم، موسیقی و موارد متعدد دیگر را ببینید. آن­ها افراد شبیه به خود را در چت و یا استریمرهای مختلف پیدا می­­کنند و کلونی خود را در فضای مجازی می­سازند. شبکه های اجتماعی مثل دیسکورد از دل این اجتماعات پا گرفته است.

آپارات گیمینگ به کمک محیط امن محتوایی و هم­چنین نظارت دائمی در آن، فرصتی را فراهم آورده بود تا نوجوانان ایرانی و خانواده ها بتوانند در این فضای پرمخاطره فضای مجازی زیست کنند.  نشاط استریمرهای آپارات امکان جذب مخاطب از هر سلیقه ای را داشت و روند رو به رشد آن به ویژه در ایام کرونا ادامه یافت. از حیث زیر ساخت نیز یک سالی است که امکانات و تجهیزات آپارات تنه به تنه توئیچ می زند و کم از آن ندارد. در واقع آپارت یک تنه در برابر یوتیوب و توئیچ قد علم کرده است و فارغ از کاستی­های آن، عملکرد فراتر از انتظاری داشته است.

از دست دادن آپارات گیمینگ نه تنها بازارِ ایرانی استریمینگ را تعطیل که عملاً تمامی مخاطبان را به بازار غیر ایرانی و پر آسیب آن برای نوجوانان منتقل می کند. هم چنین نظارت بر این فضا را غیر ممکن و تمامی گردش مالی حاصل از آن را به خارج از ایران منتقل خواهد کرد. فهم نادرست از چیستی استریمینگ و تقلیل آن به «امور دل خوش کُنک» و ندیدن آن به عنوان پدیده اجتماعی و یک صنعت منجر به چنین تصمیم­گیری­هایی خواهد شد. استقبال از الگوی «نپذیرفتن آن­چه هست» به بهانه عدم تطابق آن با «بایدهایِ توهمی» به جای الگوی عقلانی تر «پذیرفتن واقعیات اجتماعی» و محدود کردن آسیب های آن از طریق قانون­گذاری، در مواجهه بدنه سیاست­گذار با پدیده­های دیجیتال امری شایع است که تعطیلی آپارات گیمینگ از مصادیق آن است.