گل «دست خدا» مارادونا را احتمالا همه ما تا الان یک بار دیده‌ایم. جایی که در یک چهارم نهایی جام جهانی ۱۹۸۶ دیگو مارادونا توپ را با دست وارد دروازه انگلیس کرد. بازی دو تیم که تحت تأثیر «جنگ فالکند» برگزار می‌شد، فراتر از یک مسابقه فوتبال شده بود. سایه سیاست بر آن سنگینی می‌کرد. مارادونا در دقیقه ۵۱ توپ را با دست وارد دروازه کرد. مارادونا خودش بعدا در مورد این گل چنین گفت: «این گل کمی با سر و کمی با دست خدا زده شد». این نام تا کنون بر آن گل جنجالی ماندگار است. او چون مارادونا بود و چون رقیب، انگلستان بود باعث نفرت نشد. همه (جز انگلیسی‌ها) با نیکی از آن یاد می‌کنند. شاید با نیکی یاد کردن دلیل دیگری هم داشته باشد؛ گل دوم مارادونا به انگلستان که «گل قرن» نامیده می‌شود نیز در همین بازی به زیبایی با دریبل کردن نصف تیم انگلیس رقم خورد و گل دست خدا را تحت شعاع قرار داد. در هر حال معمولا اشتباهات داوری را امری مخالف عدالت و یا انصاف می‌دانند. حداقلش آن است که کسی به بردهای با اشتباه داوری افتخار نمی‌کند. اما گل دست خدا استثنایی بر این امر معمول بود.
گل زده شده به وسیله دست خدا شاید معروف‌ترین گلی است که با اشتباهات داوری زده شده است اما تنهاترین نبوده است. دنیای فوتبال جام‌ها و مسابقات زیادی را به خاطر دارد که اگر اشتباهات داوری نبود اکنون آن جام در کلکسیون تیمی دیگر بود. برای مثال؛ در وقت های اضافه از فینال جام جهانی ۱۹۶۶ بین تیم های انگلیس و آلمان، ضربه جف هورست مهاجم انگلیسی پس از برخورد به تیرک افقی دروازه و زمین، از سوی داور مسابقه گل اعلام شد. البته گوتفرید دینست داور سوئیسی این دیدار بعد از صحبت با توفیق بهراموف، کمک داور آذربایجانی دیدار این تصمیم را گرفت و به این ترتیب انگلستان قهرمان شد. این تصمیم همچنان بحث برانگیز باقی مانده به طوری که تحقیقات و محاسبات انجام شده در این خصوص نشان می دهد که توپ به هیچ وجه پشت خط دروازه فرود نیامده است. همین تصمیم اشتباه باعث شده که انگلستان «آخرین و تنها» قهرمانی ملی خود را به دست آورد. شعار انگلیسی‌ها علیه آلمان‌‌ها : «ما دو جنگ جهانی و یک جام جهانی را برده‌ایم» نیز اشاره به همین فینال بحث‌برانگیز سال ۱۹۶۶ دارد.
در دهه اخیر اشتباهات داوری تأثیرگذار یکی از نخستین «توجیهاتی» بوده که فیفا برای وارد کردن هر چه بیشتر تکنولوژی به مستطیل سبز بیان کرده است. «تکنولوژی خط دروازه»که برای تشخیص عبور توپ از خط دروازه استفاده می‌شود محصول یکی از همین اشتباهات است. ۴۴ سال بعد از گل ومبلی و در دیدار یک هشتم نهایی جام جهانی ۲۰۱۰ بار دیگر آلمان به مصاف انگلیس رفت. در این دیدار ضربه فرانک لمپارد به طور آشکارا از خط دروازه مانوئل نویر عبور کرد، اما خورخه لاریوندا داور اروگوئه ای این دیدار، صحت گل را تشخیص نداد. در پایان آلمان با پیروزی چهار بر یک انگلیس را از رقابت ها حذف نمود.
بعد از اعتراضات گسترده‌ای که انگلیسی‌ها به این موضوع انجام دادند و البته تلاش‌های فیفا برای ارتقاء سطح داوری باعث شد که در تورنمنت‌های معتبر و همچنین لیگ‌های معتبر اروپایی تکنولوژی خط دروازه به یک امر ضروری تبدیل شود. تکنولوژی خط دروازه اعتراضات گسترده‌ای را به دنبال نداشت چون این فناوری در صدم ثانیه رد شدن یا نشدن توپ از خط دروازه را به داور اطلاع می‌دهد.
تکنولوژی Hawk Eye پرکاربردترین و متداول ترین فناوری در بین تمامی انواع فناوری های خط دروازه است. در این تکنولوژی از چهارده دوربین بسیار پیشرفته که در اطراف ورزشگاه جاسازی شده اند برای بررسی حرکات انجام گرفته درون دروازه ها کمک گرفته می شود. در واقع هفت دوربین به طور مداوم بر روی یکی از دروازه ها تمرکز دارند و هفت دوربین دیگر نیز همین کار را برای دروازه دیگر انجام می دهند.[۱] مثلثی سازی یک تکنیک هندسی است که با استفاده از آن می توان موقعیت مکانی یک نقطه و یا فاصله آن نسبت به نقطه ای دیگر را با استفاده از دو نقطه دیگر که مکان مشخصی دارند، مشخص کرد. همان طور که از نام این تکنیک هم می‌توان متوجه شد، در این روش با ایجاد یک مثلث فرضی بین سه نقطه مذکور و با استفاده از زوایای بین نقاط، می‌توان مکان نقطه سوم و مجهول را با دقت بالایی مشخص کرد. در فناوری Hawk Eye پس از این که مکان توپ با استفاده از تکنیک مثلثی سازی مشخص شد، یک تصویر سه بعدی از موقعیت توپ نسبت به خط دروزاه ایجاد می شود تا به صورت بصری نیز بتوان آن را مشاهده کرد.
اما تکنولوژی‌ای که بیشتر صدای هواداران فوتبال را درآورده است نه خط دروازه بلکه «کمک داور ویدئویی» است. این سازوکار که از جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه به بعد وارد فوتبال شده مورد تمجید و البته نقدهای رادیکالی قرار گرفته است. موافقان وی ای آر، اجرای عدالت را مهم ترین هدف این تکنولوژی می‌دانند. تا پیش از این داور توان جبران اشتباه خود را نداشت اما اکنون این فرصت به آنان داده شده تا اشتباه خود را اصلاح کنند. اما مخالفان نیز دلایلی محکم برای خود دارند. اول اینکه فوتبالی ورزشی کارگری و ارزان است. با ورود هر روزه تکنولوژی‌های گران به آن باعث می‌شود که به ورزشی لوکس تبدیل شود. در چنین حالتی دیگر نمی‌توان در هر جایی فوتبال بازی کرد مانند تنیس. دلیل دیگر آن است که هیجان گل زدن یا افسوس گل خوردن را دچار تردید کرده است. گلی که زده می‌شود بازیکنان دیگر توان شادی کامل را نخواهند داشت چون ممکن است داور با بازبینی صحنه آن را مردود اعلام کند.
اکنون که در بحبوحه جام جهانی ۲۰۲۲ قطر هستیم این دعوای قدیمی دوباره برجسته شده که آیا این تکنولوژی اجرای عدالت در فوتبال را محقق‌تر کرده است؟ آیا هیجان فدای اجرای عدالت شده است؟ اما در همین جام هم کمک داور ویدئویی تصمیمات چالش‌برانگیز درست و غلط فراوانی گرفته‌اند. نخستین اشتباه کمک داور ویدئویی در بازی عربستان آرژانتین رقم خورد. آرژانتین به عنوان یکی از شانس‌های قهرمانی مقابل عربستان قرار گرفت و در نیمه اول ۴ گل وارد دروازه عربستان کرد. اما از این چهار گل تنها یکی از آن‌ها پذیرفته شد آن هم به کمک همان وی‌ای‌آر خطای پنالتی اعلام شده بود. دو گل از سه گل مردود به وضوع خطای آفساید بودند اما گل دوم با وجود خط کشی‌های دقیق به وسیله مکان‌یابیِ بازیکنان آفساید اعلام شد اما دو روز بعد مشخص شد که این تصمیم اشتباه بوده و باعث رقم خوردن اولین شگفتی جام، شکست آرژانیتن از عربستان، شده است.
روز سوم بازی‌های در زمانی که آلمان برای صعود از گروه خود باید امیدوار می‌بود که اسپانیا نیز ژاپن را ببرد یا بازی مساوی شود در عین ناباوری ژاپن با شکست اسپانیا، یکی از مدعیان قهرمانی، هم خود به عنوان تیم نخست از گروه مرگ صعود کرد و هم باعث حذف آلمان در دور گروهی شد. یکی از صحنه‌های جنجالی در گل دوم ژاپن رقم خورد. زمانی که توپ به دیده اول تماما از خط افقی زمین رد شده بود اما تصاویر دقیق ویدئویی نظر دیگری داشت و گل ژاپن صحیح اعلام شد. در این تصاویر نشان داده شد که توپ تنها ۱.۸ میلی‌متر درون زمین باقی مانده بود.
تصمیم جنجالی سوم در مرحله یک چهارم نهایی که شاهد دیدار حساس دو مدعی یعنی انگلیس و فرانسه بود به وقوع پیوست. در حالی که فرانسه دقیقه ۷۸ مسابقه گل پیروزی خود را به ثمر رسانده بود در دقیقه ۸۴ بازی، داور برزیلی با بازبینی صحنه پنالتی جنجالی برای انگلیس اعلام کرد. این پنالتی بازی را به وقت‌های اضافه می‌برد و سرنوشت تیم صعود کننده قطعا تغییر می‌کرد اما هری کین پنالتی را به آسمان فرستاد تا این تصمیم جنجالی داور مسابقه نهایتا تصمیمی اثر گذار نباشد.
بررسی این سه مورد و مثال‌هایی از این دست نشان می‌دهد علی رغم آنکه تمایل بسیاری برای خط‌کشی‌های میلی‌متری و کم کردن ضریب تأثیر تصمیم انسانی در ورزش فوتبال با ورود تکنولوژی‌های با دقت بالا وجود دارد، اما هنوز این امکان ظاهرا در مستطیل سبز به طور کامل به وجود نیامده و اشتباهات داوری کماکان بخشی از فوتبال هستند که از قضا در مواردی بسیار تعیین‌کننده‌اند. انگار هنوز تکنولوژی نه تنها موفق به کم کردن اشتباهات در فوتبال نشده بلکه هنوز با وجود استفاده از تیزبین‌ترین دوربین‌ها نیز قادر به کم کردن هیجان از این ورزش پر هیاهو نشده است.
[۱] https://digiro.ir/how-does-goal-line-technology-work/
