اتحادیه اروپا خود را در رقابت تسلیحات مبتنی بر هوش مصنوعی از سه بازیگر دیگر یعنی آمریکا، چین و روسیه عقب می‌داند. آنها خود را بازنده فعلی می‌دانند؛ در مقابل آمریکایی که ۱۳۰ میلیارد یورو سالانه در این حوزه هزینه می‌کند تنها ۱۴ میلیارد هزینه می‌کنند، چین که هزینه‌هایی برابر با آمریکا دارد و روسیه‌ای که تا سال آینده ۳۰ درصد از تسلیحات خود را بر اساس هوش مصنوعی به روز رسانی خواهد کرد. اروپایی‌ها از اینکه شرکت‌های خصوصی پیشران این حوزه هستند و رقابت بی‌انتهایی شکل گرفته است احساس نگرانی می‌کنند چون کاربرد نظامی نیز خواهند یافت برخلاف سه دهه پیش که ابتدا تکنولوژی نظامی ساخته شد بعدا کاربری عمومی. اروپا شرکت‌های خصوصی پیشرانی مانند مایکروسافت و گوگل ندارد. متن بر اساس گزارش پارلمان اروپا در آوریل ۲۰۲۵.
هوش مصنوعی (AI) به سرعت در حال متحول کردن جنگ‌های مدرن است، همانطور که در جنگ اوکراین که نقش حیاتی هوش مصنوعی را در جمع‌آوری اطلاعات، سیستم‌های خودمختار و عملیات سایبری نشان داد، مشهود بود. این امر منجر به یک رقابت جهانی تسلیحاتی هوش مصنوعی شده است که ایالات متحده و چین در آن پیشتاز هستند و روسیه نیز سرمایه‌گذاری زیادی می‌کند. اتحادیه اروپا اهمیت استراتژیک هوش مصنوعی در دفاع را از طریق ابتکاراتی مانند قطب‌نمای استراتژیک و افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در فناوری‌های نظامی مبتنی بر هوش مصنوعی، از جمله پروژه‌های صندوق دفاعی اروپا (EDF) و همکاری ساختاریافته دائمی (PESCO)، به رسمیت شناخته است. همکاری بین بخش‌های غیرنظامی و دفاعی هوش مصنوعی در حال افزایش است، و اتحادیه اروپا نیز با ناتو در این زمینه همکاری می‌کند. با این حال، استفاده از هوش مصنوعی در جنگ نگرانی‌های اخلاقی مهمی از جمله مسئولیت‌پذیری، انطباق با قوانین بشردوستانه بین‌المللی و خطر تشدید درگیری به دلیل کاهش نظارت انسانی را مطرح می‌کند. بحث‌های جهانی در مورد مقررات هوش مصنوعی نظامی ادامه دارد و پارلمان اروپا خواستار مقررات و ممنوعیت سلاح‌های خودمختار مرگبار (LAWS) است.
رقابت جهانی تسلیحاتی هوش مصنوعی: بازیگران اصلی
ایالات متحده: ارتش ایالات متحده برای حفظ برتری فناوری به هوش مصنوعی متکی است، با بودجه دفاعی قابل توجهی (بیش از ۸/۱ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۴) و پروژه‌های متعددی که بر هوش مصنوعی در اطلاعات، نظارت، شناسایی (ISR)، لجستیک، عملیات سایبری و سیستم‌های خودمختار تمرکز دارند. ابتکاراتی مانند دفتر اصلی دیجیتال و هوش مصنوعی (CDAO) و آژانس پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته دفاعی (DARPA) نقش حیاتی ایفا می‌کنند و سیستم‌هایی مانند پهپاد MQ-9 Reaper و کشتی دریایی خودمختار Sea Hunter از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند.
چین: چین به عنوان رقیب اصلی هوش مصنوعی ایالات متحده شناخته می‌شود و با وجود شفافیت محدود در بودجه دفاعی، سرمایه‌گذاری قابل توجهی در هوش مصنوعی نظامی انجام می‌دهد که احتمالاً با هزینه‌های ایالات متحده برابری می‌کند یا حتی از آن فراتر می‌رود. “برنامه توسعه هوش مصنوعی نسل بعدی” سال ۲۰۱۷ چین، هوش مصنوعی را یک اولویت استراتژیک می‌داند و به طور فعال در وسایل نقلیه نظامی خودمختار و فناوری‌های ازدحامی سرمایه‌گذاری می‌کند تا ارتش آزادی‌بخش خلق (PLA) را به یک نیروی “در سطح جهانی” تبدیل کند.
روسیه: روسیه در هوش مصنوعی از ایالات متحده و چین عقب‌تر است، اما یک استراتژی ملی برای پر کردن این شکاف دارد، با تمرکز بر افزایش تخصص هوش مصنوعی، آموزش و زیرساخت‌ها. هدف این کشور این است که تا سال ۲۰۲۵، ۳۰ درصد از تجهیزات نظامی خود را خودکار کند و از هوش مصنوعی برای نظارت، هدف‌گیری، جنگ الکترونیکی و سیستم‌های بدون سرنشین استفاده کند.
نقش شرکت‌های هوش مصنوعی غیرنظامی
برخلاف نوآوری‌های تاریخی که از بخش دفاعی نشأت می‌گرفتند (مانند اینترنت)، پیشرفت‌های کنونی هوش مصنوعی عمدتاً از بخش غیرنظامی سرچشمه می‌گیرند. شرکت‌های فناوری بزرگ مانند گوگل، آمازون و مایکروسافت به بازیگران ژئوپلیتیکی مهمی تبدیل شده‌اند که بر ثبات بین‌المللی تأثیر می‌گذارند. همکاری‌ها، مانند همکاری OpenAI و Anduril برای دفاع هوایی، برجسته شده است. این شرکت‌ها اغلب در نوآوری از دولت‌ها پیشی می‌گیرند و کنترل آنها بر زیرساخت‌های حیاتی و داده‌ها، نفوذ استراتژیکی به آنها می‌دهد. این امر بر نیاز به روابط قوی‌تر و مشارکتی‌تر بین دولت‌ها و شرکت‌های فناوری برای اطمینان از امنیت و نوآوری موثر تأکید می‌کند.
اتحادیه اروپا و هوش مصنوعی در دفاع
اتحادیه اروپا هوش مصنوعی را ابزار کلیدی نفوذ اقتصادی، سیاسی و نظامی و برای خودمختاری استراتژیک اروپا می‌داند. تعهداتی در ورسای (۲۰۲۲)، قطب‌نمای استراتژیک و استراتژی صنعتی دفاعی اروپا (۲۰۲۴) برای افزایش هزینه‌های دفاعی و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های حیاتی مانند هوش مصنوعی تأکید شده است. سند “آمادگی دفاعی اروپا ۲۰۳۰” هوش مصنوعی را به عنوان یک حوزه اولویت‌دار حیاتی برای دفاع اروپا می‌داند و خواستار سرمایه‌گذاری بیشتر در تحقیق و توسعه دفاعی از طریق پروژه‌های مشترک و استفاده از اکوسیستم نوآوری گسترده‌تر اروپا است. ابتکاراتی مانند نقشه راه فناوری تسلیحاتی اروپا و طرح ReArm Europe/Readiness 2030 با هدف تقویت قابلیت‌های دفاعی و جذب سرمایه خصوصی در فناوری‌های دفاعی است.
با این حال، هزینه‌های تحقیق و توسعه نظامی اتحادیه اروپا (۴/۱۴ میلیارد یورو) کسری از هزینه‌های ایالات متحده (۱۳۰ میلیارد یورو) است و سرمایه‌گذاری‌های خصوصی در هوش مصنوعی نیز در اروپا کمتر است. با این وجود، هزینه‌های تحقیق و فناوری دفاعی اتحادیه اروپا در سال‌های اخیر افزایش یافته است و به ۴ میلیارد یورو در سال ۲۰۲۳ رسیده است، اگرچه هنوز زیر معیار ۲ درصدی آژانس دفاعی اروپا (EDA) است. صندوق دفاعی اروپا (EDF) بودجه‌ای را برای فناوری‌های هوش مصنوعی اختصاص می‌دهد، و پروژه‌های PESCO هوش مصنوعی را در قابلیت‌های دفاعی ادغام می‌کنند. پلتفرم فناوری‌های استراتژیک برای اروپا (STEP) نیز سرمایه‌گذاری در فناوری‌های دیجیتال و فناوری عمیق را افزایش می‌دهد.
همکاری اتحادیه اروپا-ناتو
اتحادیه اروپا و ناتو هر دو بر همکاری عمیق‌تر در فناوری‌های مخرب نوظهور مانند هوش مصنوعی تأکید می‌کنند. مرکز تحقیقاتی دیانا (DIANA) نوآوری را در فناوری‌های دفاعی تشویق می‌کند و صندوق نوآوری ناتو بودجه‌ای برای شرکت‌های نوپا در این بخش فراهم می‌کند. ناتو همچنین در سال ۲۰۲۴ یک استراتژی هوش مصنوعی بازنگری شده را منتشر کرد که بر استفاده مسئولانه و ادغام سریع فناوری‌های هوش مصنوعی نوظهور تأکید می‌کند. تسهیلات سهام دفاعی (DEF) تحت InvestEU نیز برای حمایت از شرکت‌های اروپایی که در حال توسعه فناوری‌های دفاعی نوآورانه هستند، ایجاد شده است. PESCO نیز هوش مصنوعی را در پروژه‌های همکاری دفاعی خود ادغام می‌کند.
مقررات هوش مصنوعی دفاعی
رقابت سریع هوش مصنوعی نظامی نیاز به مقررات جهانی را تشدید کرده است.
ایالات متحده: رویکردی منعطف‌تر را ترویج می‌کند و مخالف ممنوعیت‌های پیشگیرانه LAWS است. وزارت دفاع ایالات متحده یک استراتژی هوش مصنوعی مسئولانه (RAI) و اصول اخلاقی برای هوش مصنوعی در دفاع را منتشر کرده است و بیانیه سیاسی ایالات متحده در مورد استفاده نظامی مسئولانه از هوش مصنوعی و خودمختاری (تأیید شده توسط ۴۵ کشور) بر مسئولیت‌پذیری انسانی و انطباق با قوانین بین‌المللی تأکید می‌کند.
سازمان ملل: کنوانسیون سازمان ملل متحد در مورد سلاح‌های متعارف خاص (CCW) میزبان بحث‌هایی در مورد LAWS بوده است، اما دستیابی به اجماع بر سر ممنوعیت‌ها دشوار بوده است، زیرا روسیه و ایالات متحده با ممنوعیت‌های کامل مخالفت می‌کنند. چین از ممنوعیت استفاده از LAWS (نه توسعه آنها) حمایت می‌کند. دبیرکل سازمان ملل متحد آنتونیو گوترش نسبت به سوءاستفاده از هوش مصنوعی در جنگ هشدار داده و خواستار همکاری جهانی برای حکمرانی هوش مصنوعی شده است.
ناتو: استراتژی هوش مصنوعی بازنگری شده ناتو (۲۰۲۴) استانداردها را برای استفاده مسئولانه، حفاظت در برابر بهره‌برداری خصمانه و پذیرش تسریع شده هوش مصنوعی در عملیات نظامی تعیین می‌کند.
اتحادیه اروپا: قانون هوش مصنوعی (۲۰۲۳) اولین مقررات افقی جهانی الزام‌آور در مورد هوش مصنوعی است، اما به صراحت کاربردهای نظامی و خدمات امنیت ملی را مستثنی می‌کند. با این حال، رویکرد “انسان‌محور” این قانون می‌تواند بحث‌های آینده در مورد LAWS را شکل دهد و برخی از کارشناسان خواستار مقررات قوی‌تر اتحادیه اروپا در مورد هوش مصنوعی نظامی، با توجه به پیامدهای فرامرزی آن، هستند
