جنبش هشتگ ها

سایبرپژوه– مطابق توضیحاتی که در مفهوم موج چهارم در مقاله‌های قبل ارائه شد، حوزه فعالیت‌های فمینیسم در این موج از فضای حقیقی به فضای سایبر منتقل شده است. فعالیت‌های ایشان در قالب راه‌اندازی کمپین‌ها و هشتگ هایی در دفاع از زنان در مسائل گوناگون است. رسانه‌های اجتماعی مثل فیسبوک، توئیتر و اینستاگرام مهم‌ترین بستر برای زمینه‌سازی فعالیت‌های فمینیستی موج چهارمی می‌باشد.

اگر بتوان وجه اشتراک فعالیت سایبرفمینیست‌ها و فمینیست‌های موج چهارمی را در فعالیت و تلاش زنان برای دفاع از حقوق خود از طریق تکنولوژی سایبری دید، وجه تمایزشان را می‌توان در تمرکز فعالین موج چهارمی بر روی شبکه‌های اجتماعی و هشتگ‌سازی دانست. درصد بالای هشتگ‌های ساخته شده در پاسخ به تجربیات خشونت یا آزار و اذیت و تجاوز جنسی است. در این نوشتار قصد داریم چند مورد از هشتگ‌های مرتبط با این موج را بررسی کنیم.

#metoo

سابقه اولیه کمپین MeToo به فعالیت‌های ترانا بورک^[۱] برمی‌گردد. او برای کمک به دختران سیاه‌پوست که مورد آزار جنسی واقع شده بودند از این کمپین استفاده کرد. ایده بورک این بود که بیان وقایع و آزارهای جنسی در رسانه‌ها، عاملان و مجرمان را مجبور می‌کند در برابر اعمال‌شان پاسخگو باشند، این واژه بار دیگر به صورت هشتگ در سال ۲۰۱۷ زمانی که آلیسا میلانو^[۲]، بازیگر زن، از آن برای تشویق مردم به افشاسازی تجارب خود از خشونت جنسی استفاده کرد، در فضای توییتر ترند شد. این هشتگ در ۲۴ ساعت اول، ۱۲ میلیون بار استفاده شد.

به کارگیری این هشتگ موجب شد که هاروی واینشتاین^[۳] به خاطر اعتراضات آنلاین کمپین MeToo  از کمپانی فیلم‌سازی اخراج شود و نهایتاً بیش از ۱۰۰ مرد در مناصب قدرت و مشاغل دیگر به واسطه افشاگری‌های صورت گرفته توسط کاربران هشتگ MeToo  از فضای کاری خود اخراج شدند.

#myfirstharassment

سال ۲۰۱۴ دختری نوجوان در یک مسابقه تلویزیونی در برزیل شرکت کرد. بعد از آن با حجم زیادی از پیام‌های صریح جنسی در توئیتر مواجه شد. او فقط ۱۲ سال داشت. در پاسخ، فمینیستی به نام جولیانا دفاریا^[۴] کمپینی با هشتگ #meuprimeiroassadieo (ترجمه آن به انگلیسی: #myfirstharassment) را راه‌اندازی کرد. هدف از این کمپین دعوت از زنان بود که داستان‌های مربوط به آزار و اذیت جنسی خود را در توییتر به عنوان یک فضای جمعی به اشتراک بگذارند.

#everydaysexism

هشتگ «تبعیض جنسی روزمره» توسط لورا بیتس^[۵] در سال ۲۰۱۲ در واکنش به تبعیض جنسی صریح و ضمنی که او مکرراً از زنان می‌شنید در انگلستان راه‌اندازی شد؛ پروژه جهانی «تبعیض جنسی روزمره» و لینک حساب توئیتری آن به عنوان بستری برای فمینیست‌ها عمل کرد که تجربیاتشان را از آزار و اذیت، تحقیر و تبعیض جنسی در فضاهای عمومی و خصوصی، افزایش آگاهی و به چالش‌ کشیدن گفتمان‌های هژمونیک غالب به اشتراک بگذارند.

پروژه بیتس موفق شد در اولین سالگرد راه‌اندازی‌اش در بیش از ۱۷ کشور طرفدار جذب کند. ده‌ها هزار زن در سراسر دنیا درباره آزار و اذیت خیابانی، آزار و اذیت جنسی، تبعیض در محیط کار و نظراتی که درمورد بدن‌شان با آن مواجه بودند را با این هشتگ به اشتراک گذاشتند. در سال ۲۰۱۷ این کمپین بیش از ۲۶۲ هزار دنبال کننده داشت.

#bringbackourgirls

در میان هشتگ‌های مربوط به زنان، هشتگ «دختران ما را برگردانید» بیشترین میزان تکرار را دارد. این کمپین به عنوان راهی برای افزایش آگاهی در رابطه با ربودن بیش از ۲۰۰ دانش‌آموز نیجریه‌ای توسط گروه افراطی بوکوحرام شروع به کار کرد. بیش از ۸۰۰ هزار بار در توئیتر ذکر شده است.

#distractinglysexy

هشتگ «حواس‌پرتی جنسی» بازتاب‌کننده توانمندی کمپین آنلاین است که نتایج آفلاین -به عبارت دیگر نتایجی در دنیای واقعی- به دنبال دارد. این کمپین در پاسخ به ادعای پروفسور هانت مبنی بر اینکه آزمایشگاه‌های تک جنسی برای دانشمندان مفیدتر است، شروع و بر روی توئیتر بارگذاری شد که در نتیجه‌ی فشار وارده استعفای پروفسور هانت را موجب شد.

#victimblaming

در ۲۳ اکتبر ۲۰۱۳ هشتگ «سرزنش کردن قربانی» در توئیتر هندی، در پاسخ به یک ویدئو طنزآمیز درباره سوءاستفاده جنسی، تجاوز و فرهنگ سرزنش قربانی ایجاد شد. ویدئوی طنز «همه چیز تقصیر توست» که در یوتیوب منتشر شد و رسانه‌های مکتوب انگلیسی به صورت گسترده درباره این ویدئو گزارش دادند. پیام آن این بود که قربانیان تجاوز و سوء استفاده جنسیِ هندی در معرض تحقیر هستند در حالی‌که از مجرمان دفاع می‌شود. اگرچه این ویدئو در شبکه‌های اجتماعی مانند توئیتر و فیسبوک به اشتراک گذاشته شده بود ولی هشتگ #victimblaming در توئیتر ترند نشد و شهروندان و رسانه‌های اصلی توجهی به آن نکردند. در نتیجه این هشتگ در مکالمات گسترده مردم هند استفاده نشد تا از سرزنش کردن قربانیان خشونت و سوء استفاده جنسی پیشگیری شود.

#slut^[۶]walk

آغاز هشتگ اسلات واک^[۷] به سال ۲۰۱۱ برمی‌گردد. زمانی که، یکی از مأموران پلیس کانادا ضمن صحبت با دانشجویان دانشگاه یورک درباره نکات امنیتی جامعه گفته بود که  زنان باید از لباس پوشیدن مانند بدکاره‌ها اجتناب کنند تا قربانی نشوند. این جنبش برای پاسخ به اظهارات این مأمور پلیس و مقابله با فرهنگ تجاوز و سرزنش قربانی شکل گرفت. این جنبش اعتراضی در کانادا موجب شکل‌گیری جنبش‌هایی مشابه در سرتاسر جهان شد و در بیش از ۲۰۰ شهر و ۴۰ کشور شامل استرالیا، آلمان، مکزیک، کره جنوبی، برزیل، هند و آمریکا به راه افتاد.

این رویداد نشان می‌دهد که چگونه فعالیتی که به صورت آنلاین آغاز می‌شود می‌تواند میلیون‌ها انسان و رسانه‌های اجتماعی را با خود همراه کند و سپس به صورت یک راهپیمایی در فضای واقعی ادامه پیدا کند. با اقدامات آنلاینی که صورت می‌گیرد، ارتباطات جهانی بین کاربران قدرت ‌پیدا کرده است و بدون اینترنت این الگو نمی‌توانست به صورت آفلاین جهانی شود.

از بررسی هشتگ‌های فوق‌الذکر برداشت می‌شود که میزان بالای هشتگ‌های ساخته شده، مربوط به تجربیات زنان از آزار و اذیت است. همچنین لازم به ذکر است که اکثر کمپین‌هایی که برای دفاع از زنان ساخته شده و چند مورد از آن‌ها در اینجا بررسی شد صرفاً بر اساس ارزش‌های فمینیستی و نگاه آن‌ها به زن جریان‌سازی کرده است.

[۱] Tarana Burke

[۲]  Alyssa Milano

[۳] Harvey Weinstein

تهیه کننده‌ی هالیوود که در پاسخ به رفتار او هشتگ me too در سال ۲۰۱۷ راه‌اندازی شد.

[۴] Juliana de Faria

[۵] Laura Bates

[۶] زن فاحشه، بدکاره

[۷] SlutWalk

• Cochrane, K. (2013). »The fourth wave of feminism: meet the rebel women«, available at: https://www.theguardian.com/world/2013/dec/10/fourth-wave-feminism-rebel-women .
• Guha, P. (2015) Hash Tagging But Not Trending: The Success and Failure of The News Media to Engage with Online Feminist Activism in India, Feminist Media Studies, 15:1, 155-157
• Johnson, C. (2011). »Protestors March in Toronto ‘Slutwalk’«, CNN. Retrieved from http://news.blogs.cnn.com/2011/04/04/protesters-march-in-toronto-slutwalk/
• Lafuente, C. (2018). »Who is the woman behind the #MeToo movement?« The list, available at: https://www.thelist.com/99846/fashion-moments-sparked-controversy/
• Parry, D. (2018). »Feminisms in Leisure Studies: Advancing a Fourth Wave«, Routledge.
• Rivers N. (2017). Postfeminism(s) and the Arrival of the Fourth Wave, Cham: Palgrave Macmillan.
• Turley, E.; Fisher, J. (2018). »Tweeting back while shouting back: Social media and feminist activism«, Feminism & Psychology, Vol, 28(1) 128-132.
• Vickery J.R.; Everbach T. (2018), The Persistence of Misogyny: From the Streets, to Our Screens, to the White House. In: Vickery J., Everbach T. (eds) Mediating Misogyny, Cham: Palgrave Macmillan