سایبرنما – شماره ۴۶

مجله هفتگی سایبرنما با معرفی آخرین و مهم ترین رخدادهای تکنولوژیک دنیا و تبیین اهمیتِ آن‌ها در آینده‌ی بشریت، شما را با مسیر انقلاب تمدنی سایبری آشنا می کند. خبر‌های این هفته‌ی سایبرنما با توصیه‌های اخلاقِ هوش مصنوعی یونسکو به کشور‌های عضو این سازمان آغاز می‌شود. سپس روباتی را معرفی خواهیم کرد که اشعار دانته را یاد گرفته و می‌تواند مانند او شعر بسراید. سومین خبر این هفته‌ی سایبرنما مربوط به کشف ۳۰۰ سیاره‌ی فراخورشیدی توسط هوش مصنوعی است. در ادامه از روبات‌های زنده‌ای سخن خواهیم گفت که به جای آهن و سیلیکون از DNA و پروتئین ساخته‌شده‌اند و حتی می‌توانند مانند موجودات زنده «تولید مثل» کنند. نسلِ جدیدی از «ماشین‌ها» که به همان اندازه‌ی گیاهان، حیوانات و انسان‌ها «زنده» هستند و در آخرین خبر این هفته از دوربینی به اندازه‌ی یک دانه‌ی نمک سخن خواهیم گفت که می‌تواند از درون بدن شما تصویر‌برداری کند.  با ما در این شماره همراه باشید.

نگرانی یونسکو در مورد اخلاق هوش مصنوعی

مخاطبان سایبرنما به خوبی می‌دانند که چرا هوش مصنوعی مهم‌ترین مسئله‌ی فعلی بشریت است و چرا نظارت بر هوش مصنوعی همواره یکی از مهم‌ترین دغدغه‌هایی است که کشور‌ها، دولت‌ها، سازمان‌ها و مردم باید آن را پیگیری کنند. یکی از ابعاد مهم رگولاتوری بر هوش مصنوعی، رگولاتوری اخلاقی هوش مصنوعی است که پیشتاز آن اتحادیه‌ی اروپا بود. در همین راستا، هفته‌ی گذشته یونسکو نیز اعلام کرد که سند این سازمانِ بین‌المللی در مورد رگولاتوری اخلاق هوش مصنوعی نهایی شده است. این سند در ۱۱ بخش خط‌مشی‌های کلان رگولاتوری هوش مصنوعی را به اعضای یونسکو توصیه می‌کند: ۱) ارزیابی تاثیرات اخلاقی هوش مصنوعی، ۲) حکمرانی اخلاقی، ۳) خط‌مشی‌های داده، ۴) توسعه و همکاری بین‌المللی، ۵) محیط زیست، ۶) جنسیت، ۷) فرهنگ، ۸) آموزش و تحقیقات، ۹)ارتباطات و اطلاعات، ۱۰) اقتصاد و کار، ۱۱) سلامت. سند توصیه‌های اخلاقی یونسکو در حالی نهایی شده است که ایالات متحده عضو این سازمان نیست. همچنین برخی از صاحب‌نظران بر این باور هستند که روسیه و چین این سند را نوعی محدودیت اختیاراتِ ملیِ خود در توسعه‌ی هوش مصنوعی تلقی خواهند کرد.

روبات‌ها شاعر می‌شوند

تاریخ بشریت به سرایش گره خورده است. انسان‌ها از همان بدو هستی‌شان در پی سرودن و تبدیل جهان پیرامونی‌شان به کلمات بوده‌اند. بنابراین عجیب نیست که هوش‌های مصنوعی نیز در همین اوان ظهور و رشدشان با مسئله‌ی شعر درگیر شوند. صد البته پیشاپیش می‌دانیم که هوش‌های مصنوعی نمی‌توانند مانند انسان‌ها شعر بگویند اما آیا این بدان معناست که اگر شعری سرودند، برای انسان‌ها بی‌معناست؟ روباتِ آی-دا ثابت کرده است که می‌تواند مانندِ دانته (شاعر بزرگ ایتالیایی) شعر بگوید. این روبات که از تکنولوژی پردازش زبان طبیعی بهره می‌برد، تمام اشعار دانته را پردازش کرده است و سپس با استفاده از ذخیره‌ی واژگانی‌ای که برای او فراهم آمده است، اشعاری جدید می‌سراید. آیا هوش‌های مصنوعی ترانه‌سرا و یا هوش‌های شاعر می‌توانند رابطه‌ی ما انسان‌ها با کلمات، ادبیات و در نهایت جهان را تغییر دهند؟ به نظر می‌آید روند توسعه‌ی هوش‌های مصنوعی منجر به آن خواهد شد که ما جهان را از زاویه‌ی دیگری ببینیم و خوب یا بد، این دیگر همان جهان قبلی نخواهد بود.

کشف ۳۰۰ سیاره‌ی فراخورشیدی توسط هوش مصنوعی

تلسکوپ کپلر یکی از بزرگ‌ترین و عظیم‌ترین پروژه‌های ناسا برای کشف کیهان بود که در سال ۲۰۱۸ ماموریت آن به اتمام رسید و از مدار خارج شد. با این حال داده‌ها و تصاویری که این تلکسوپ از کیهان ثبت و ضبط کرده بود هنوز در حال پردازش است و هنوز دانشمندان و منجمین با استفاده از این داده‌ها راز‌های جدیدی از کیهان را برملا می‌کنند. در شرایطی که هوش‌های مصنوعی فهم ما از کیهان را بسیار بیش‌تر از قبل کرده‌اند، ناسا دست به توسعه‌ی یک هوش مصنوعی زده است که داده‌های کپلر را با سرعت و دقت بیشتری پردازش کند. نتیجه‌ی محاسبات ExoMiner (هوش مصنوعی کاوش‌گرِ سیارات فراخورشیدی) کشف ۳۰۰ سیاره‌‌ای بود که تا پیش از این برای انسان‌ها ناشناخته بودند. به گفته‌ی حامد ولیزادگان زمانی که این هوش مصنوعی جرمی در کیهان را به عنوان سیاره تشخیص می‌دهد، احتمال خطای بسیار کمی وجود دارد و می‌توان مطمئن بود که چنین سیاره‌ای حقیقتا وجود دارد. مسئولان ناسا اعلام کرده‌اند که با توجه به موفقیت چشم‌گیر اگزوماینر، داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط دیگر تلکسوپ‌ها نیز در اختیار این هوش قرار خواهد گرفت. آیا هوش‌های مصنوعی می‌توانند سیاره‌ای قابل سکونت را برای ما انسان‌ها پیدا کنند؟

نوع جدیدی از تولید مثل توسط روبات‌های زنده رقم خورد

روبات‌ها لزوما از آهن و سیلیکون ساخته نمی‌شوند بلکه می‌توانند از DNA و پروتئین به وجود بیایند. سال پیش (۲۰۲۰) دانشمندان دانشگاه هاروارد روبات‌هایی را از ۳۰۰۰ سلول نخاع قورباغه درست کردند. این روبات‌ها «فرم جدیدی از حیات» بودند و طبیعت هیچ موجودی مانند آن‌ها را تا به حال به خود ندیده بود. آن‌ها به معنای واقعی کلمه «ماشین»‌های طراحی‌شده توسط انسان هستند اما از جنس آهن هم نیستند و ابعادشان نیز فراتر از چند میلیمتر نیست. در ادامه‌ی اخبار هیجان‌انگیزِ پروژه‌ی Xenobots هفته‌ی گذشته اعلام شد که این روبات‌ها توانستنه‌اند به مرحله‌ی «تولید مثل» برسند. محققین اعلام داشته‌اند همان‌طور که خود روبات‌ها فرم جدیدی از حیات هستند، تولید مثل آن‌ها نیز به هیچ کدام از گونه‌های شناخته‌شده‌ی حیوانی و گیاهی در سراسر جهان شباهت ندارد. زنوبات‌ها هنوز تکنولوژی بسیار ابتدایی‌ای هستند اما همان طور که کامپیوتر‌های غول‌آسای دهه‌ی ۴۰ در قرن بیستم آرام آرام به تلفن‌های هوشمند دستِ ما تبدیل شدند، می‌توان مطمئن بود که این ماشین‌های کوچک چند میلی‌متری نیز طی دهه‌های آینده تبدیل به روبات‌های غول‌آسایی شوند.

دوربینی به اندازه‌ی دانه‌ی نمک

دوربین‌هایی با اندازه‌ی میکرو می‌توانند تحولات اساسی‌ای را در رابطه با تشخیص و حل مسائل مربوط به بدنِ انسان ایجاد کنند. دوربین‌های کوچک را می‌توان از طریق رگ‌های بدن به اقطی‌نقاط بدن فرستاد و تشخیص و درمان بیماری‌ها را با استفاده از «امکانات بصری» انجام داد. در همین راستا دانشمندان دانشگاه پرینستون مقاله‌ای را در نشریه‌ی Nature منتشر کرده‌اند و در آن دوربینِ میکرویی را معرفی نموده‌اند که اندازه‌ی آن از یک دانه‌ی نمک بزرگ‌تر نیست و می‌تواند تصاویر را به صورت رنگی برداشت و ذخیره کند. این اختراع می‌تواند تحولی را در زمینه‌ی تصویر‌برداری ماکرو ایجاد کند و افق‌های جدیدی را برای تصویر‌برداری از چیز‌هایی که تصویربرداری از آن‌ها تا کنون ممکن نبوده است را فراهم آورد. این دوربین هنوز به صورت عملیاتی قابلیت استفاده درون بدن را ندارد زیرا هنوز برای ورود و خروج آن به بدن راهِ حلی اندیشیده نشده است. هم‌چنین لازم به ذکر است که این تکنولوژی به هیچ عنوان قابلیت اتصال بی‌سیم و ارسال اطلاعات چه از طریق ۴G و چه از طریق ۵G را ندارد.