گوگل؛ شاهرگ دنیای اینترنت
نه تنها داده های آماری بلکه شناخت و فهم عادی نیز این مسئله که گوگل بزرگترین شاهرگ دنیای اینترنت است را تایید می کند. در واقع بدون گوگل، تصور ما از اینترنت به گونه ای که اکنون می شناسیم وجود نداشت. گوگل دست کم تا سالهای پیش برای خیلی از کاربران اینترنت، مدخلی برای ورود به فضای مجازی بود و بدون گوگل امکان تحرک و کندوکاو در دنیای گسترده اینترنت وجود نداشت.
هر چند که از همان سالهای گذشته فیسبوک یا متای فعلی توانستند بخش زیادی از کاربران اینترنت را به خود جذب کنند، اما طراحی پلتفرم های آنها به گونه ای نبود که تمامی نیازهای مخاطب اینترنت را برطرف کرده و نوعی استقلال برای کاربر های خود تامین کنند. البته نباید فراموش کرد که سالهای اخیر و با گسترش متا، این استغنا برای بسیاری از مخاطبان فراهم شد و به همین ترتیب چه بسا تصور دنیای گوگل، یعنی مسئله اصلی این نوشته را برطرف کرده باشد. به عنوان مثال امروز به همان میزانی که رتبه الکسا برای سایت های اینترنتی اهمیت دارد، میزان بازدید و لایک نیز برای بسیاری از صفحات اینترنتی اهمیت دارد.
با این حال، به نظر نمی رسد که هنوز اینترنت پساگوگل را تجربه کرده باشیم. گوگل هنوز غول اصلی معادلات تکنولوژی های مرتبط با اینترنت است. به بیان دیگر، حتی اگر بپذیریم که گسترش و همگانی شدن استفاده از اینستاگرام، واتساپ، فیسبوک و … نشان از حضور متا به عنوان غول بزرگی در حوزه اینترنت و فضای مجازی هستند، اما گوگل کماکان یکه تاز اصلی این میدان است. اندروید به مثابه رایج ترین و آشنا ترین و ساده ترین سیستم عامل و رابط کاربری هنوز به مرز های انتهایی خود نرسیده و به نظر می رسد کماکان شگفتی های بیشتری در آستین دارد. یوتیوب به عنوان بزرگترین سرویس اشتراک گذاری محتوای ویدیویی روز به روز به روز گسترده میشود و امکانات دیگر گوگل یعنی پلی استور، جیمیل، گوگل داک و … نیز ابزار های اصلی مورد استفاده بسیاری از کاربران هستند.
با این توصیف، چگونه می شود اینترنت بدون گوگل را تصور کرد؟ به نظر می رسد برای پاسخ به این سوال ناچاریم که مولفه های اصلی وضعیت فعلی را احصا کنیم. تقریبا قریب به اتفاق کاربران اینترنت آگاهانه یا ناآگاهانه از خدمات گوگل استفاده می کنند به طوری که استفاده از جذابیت های دنیای اینترنت بدون عبور کردن از مسیر رنگارنگ گوگل نشدنی به نظر می رسد. به این ترتیب، اغراق نیست که بگوییم تقریبا تمام بیت های داده از مسیر خود به نحوی با گوگل ارتباط پیدا می کنند. این مسئله بیش از هر چیز به ماهیت اینترنت بر می گردد. برخلاف تصور رایج، پدیده اینترنت به شدت نیازمند تمرکزگرایی است. این مسئله از آغاز ابداع اینترنت توسط ارتش آمریکا تا جریان های یکپارچه رسانه ای در قضیه اکراین و روسیه قابل مشاهده است. بنابراین گوگل نیز به مثابه یکی از ستون های اصلی(البته اگر آن را ستون اصلی ندانیم) فضای مجازی از این تمرکزگرایی دفاع می کند. به طور مثال موتور جستجوی گوگل به عنوان یکی از پیشگامان امکانات گوگل، تنها با ایجاد نوعی انحصار ناشی از برتری توانست به این جایگاه برسد. در همین زمینه، در حالی که موتور های جستجوی دیگری مانند یاهو در ابتدا مورد اقبال کاربران بودند، گوگل تنها پس آنکه رقبای خود را از مسیر به در کرد توانست به جایگاه امروزی خود برسد. در نتیجه تصور دنیای اینترنت بدون گوگل مانند تصور کشتی بدون بادبان است. بدون گوگل فهم ما از اینترنت و فضای مجازی به شدت متفاوت بود و چه بسا بسیاری از خدمات اینترنتی نیز به وجود نمی آمدند. این مسئله بدون شک ریشه در موتور جستجوی گوگل دارد. بدون موتور جستجوی گوگل که پوششی بر آسمان اینترنت است، اینترنت نمی توانست چنین خصلت همگانی را داشته باشد. در نهایت باید توجه داشت که مقصود از بررسی گوگل در این متن، تنها بررسی یک شرکت نیست. بلکه بررسی پدیداری آن است. به این ترتیب که اگر شرکت گوگل نمیتوانست به این موقعیت برسد و شرکت دیگری جای آن را می گرفت، همین احکام مجددا ساری و جاری محسوب می شدند.