جهان تکنولوژی در محاصره رنگ های خنثی | تاثیر رنگ در تکنولوژی

رنگ درتکنولوژی ، می تواند منجر به موفقیت یا عدم موفقیت تکنولوژی شود. وقتی عکس های قدیمی از شهرهای ایران را نگاه می کنیم متوجه تنوع رنگی قابل توجهی بین ماشین های آن زمان می شویم. وجود رنگ هایی مثل قرمز یا زرد که خصوصا برای پیکان جوانان بسیار محبوب بودند یا رنگ های دیگری مثل آبی و سبز تنوع قابل توجهی به خودروهای آن روزگار داده بود. این تنوع رنگی تنها مختص به ایران نبود و طبق آماری که اخیرا منتشر شد، بسیاری از اتومبیل های کشور هلند نیز در حدود چند دهه پیش به رنگ هایی چون زرد و آبی و قرمز تولید می شدند. با این حال، تصویر ما از محصولات فناوری و پدیده های جدید دنیای تکنولوژی رفته رفته بی رنگ یا حداقل محصور مانده در سه رنگ سفید، سیاه و نقره ای تبدیل شد. بخش مهمی از این عدم تنوع رنگ به ضرورت های اقتصادی باز می گردد. به طور مثال تولید خودروهای سفید رنگ در ایران بیش از آنکه جنبه زیبایی شناسانه داشته باشد، ضرورتی اقتصادی است که طی آن خودرو به کالایی سرمایه ای تبدیل شده و برای حفظ بازار فروش آن می بایست از رنگ های رایج استفاده کرد. اما اگر مسئله خودرو در ایران را کنار بگذاریم، بسیاری از کالاهای تکنولوژیک مصرفی نیز در طول چند دهه اخیر به رنگ های خاصی محدود شده اند. یخچال و فریزر، تلفن ها، تلوزیون ها و بسیاری از کالاهای مشابه امروز در رنگ هایی خاص تولید و توزیع می شوند. این محدودیت رنگی را می توانیم به طور موازی در فیلم ها و آثار تصویری تولید شده در مورد تکنولوژی ها نیز جستجو کنیم؛ جایی که تکنولوژی ها همواره با رنگ های خنثی و به صورتی بی روح و سرد تصویر می شوند. این هماهنگی نشان دهنده خیال و تصوری است که دنیای تکنولوژی را جلو برده است. خیالی که فراتر از ضرورت های اقتصادی در تولید و شکل گیری محصول تکنولوژیک موثر است.

تاثیر رنگ بر تکنولوژی

به هر حال مسئله تاثیر رنگ ها بر روحیه انسان امروزه بدیهی تلقی می شود. ما همه می دانیم که چگونه استفاده از رنگ ها می تواند حالت های روحی خاصی را ایجاد کند و زمینه ساز برخی کارها شود. به عنوان مثال رنگ بندی اتاق کودک همواره با رنگ های شاد مشخص می شود یا برخی رنگ ها در محیط های اداری ناهنجار به نظر می رسند. کاربرد رنگ هایی مانند قرمز و زرد هنگام هشدار و خطر یا رنگ سبز به عنوان نماد آرامش و امنیت نیز از همین دسته اند. در همین زمینه کتابی با عنوان «بازداشتگاه صورتی» به طور کلی از عواملی نام می برد که بدون دخالت آگاهی، رفتارهای ما را می سازند. رنگ ها نیز جزئی از این مجموعه عوامل بوده و به شدت در شکل گیری روحیات و عواطف ما دخیل هستند. طراحان داخلی و دکوراسیون ها و همچنین فعالیت حوزه مد و لباس همواره به تاثیر شگرف رنگ ها در کار خود اذعان داشته اند. اما باید توجه داشت که آگاهی عمومی در این زمینه پس از گذشت سالها و تجربه های متفاوت یا گسترش دانش در این حوزه ها به وجود آمده اند. تحقیقات و آزمایش های فراوانی که توسط روان شناسان و دانش مندان علوم رفتاری طراحی شده از همین دسته هستند. یکی از این مطالعات در سال ۱۹۷۹ بر روی ۱۵۳ فرد جوان انجام شد. این افراد می بایست برای مدتی به یک مقوای آبی تیره و سپس یک مقوای صورتی نگاه می کردند. محققان از آنها می خواستند که هنگام دیدن مقواها دست خود را باز نگه دارند و خودشان همزمان به دست های آنان فشار می آوردند. نتیجه آزمایش این بود که افراد هنگام دیدن مقوای صورتی مقاومت بسیار کمتری از خود نشان می دهند. این آزمایش بعدها آنقدر مشهور می شود که سلول زندانی های خطرناک صورتی رنگ شده و میزان زد و خورد نیز به طرز قابل توجهی کاهش پیدا می کند. با انتخاب درست رنگ در تکنولوژی می توان با انتخاب درست رنگ به کاربران هدف نزدیک تر شد و ارتباط عمیق تری را با مخاطبان برقرار کرد.  در رسانه های اجتماعی رنگ های متنوعی استفاده می شوند که میتواند دید که تاثیر زیادی در تعداد مخاطبان دارد.

ارتباط رنگ با دنیای تکنولوژی

اما ارتباط رنگ ها با دنیای تکنولوژی خصوصا تکنولوژی های ارتباطی چیست؟ همان طور که آمارهای اقتصادی نشان می دهند، وسایلی مانند یخچال، تلوزیون، تلفن های همراه، لپ تاپ و … کالاهای سرمایه ای محسوب نمی شوند. یعنی مشتریان این کالاها را به نیت نگه داشتن و سپس فروختن آنها خریداری نمی کنند بلکه اساسا برای مصرف روزانه از آنها استفاده می کنند. بنابراین ضرورت های اقتصادی نمی تواند دلیل موجهی برای غلبه رنگ های خنثی در دنیای تکنولوژی باشد. از طرف دیگر اشکال اصلی تنها به غلبه یک رنگ واحد بر تولیدات انبوه نیست (زیرا این مسئله را نیز می توان با توجه به عوامل اقتصادی یا روان شناختی تبیین کرد) بلکه مسئله اینجاست که چرا رنگ های خنثی چنین کاربردی پیدا کرده اند. در واقع ضرورت های اقتصادی می توانند وجود یک رنگ واحد را توضیح دهند اما نمی توانند توضیح دهند که مثلا چرا رنگ آبی به جای رنگ های خنثی در اغلب تولیدات تکنولوژیک استفاده نمی شود. زیبایی شناسی رسانه و تکنولوژی از اصلی ترین عوامل موفقیت می باشد.

رنگ در فیلم و سریال

برای رسیدن به پاسخ این پرسش می توانیم به فیلم های سینمایی یا سریال های تولید شده در مورد تکنولوژی رجوع کنیم. عمده فیلم های سینمایی که در مورد تکنولوژی های جدید ساخته و ارائه شده اند، به روح سرد، بی طرفانه و حتی بی رحمانه این تکنولوژی های اشاره داشته اند. شهرهای کاملا پیشرفته که از بهترین تکنولوژی های برخوردارند عموما با زمینه هایی از رنگ های سرد و خنثی تصویر می شوند. حتی خورشید و نور آن که گرمای خاصی به چشم اندازها می دهد نیز در بسیاری از این پیش بینی ها غایب است و یا دست کم تاثیری در رنگ کلی زمینه ماجرا ندارد. در کنار این تم رنگی، غلبه تکنولوژی ها در این آثار به صورت سلطه نوع خاصی از عقل گرایی و کنار گذاشتن عناصر غیرعقلانی مانند عاطفه و احساس درآمده است که عمدتا زمینه ساز سوءاستفاده نیروهای اهریمنی قرار می گیرند. تصویری که سینماگران و طراحان خیال غربی از تکنولوژی های جدید ایجاد کردند امروز بخشی از واقعیت آنها را نشان می دهد. گوشی های موبایل، لپ تاپ و قطعات کامپیوتری، تجهیزات فیلم برداری و … در اغلب اوقات به رنگ های خنثی طراحی و تولید می شوند و این تنها کاور یا تجهیزات افزودنی است که در می تواند رنگ بندی های متنوعی داشته باشد. به این ترتیب می توانیم نوعی تشابه میان تصویر سرد و عقلانی تکنولوژی و واقعیت تولید محصولات تکنولوژیک را جستجو کنیم. تشابهی که گویا بی ارتباط با تصویرپردازی های دو سه دهه پیش طراحان خیال نیست. اما اگر این نکته را هم بپذیریم هنوز ابهام دیگری وجود دارد: در دنیای تکنولوژی رنگ ها با ناخودآگاه ما چه می کنند؟

توجه به رنگ در تکنولوژی برای جذب مخاطب

خنثی بودن غالب طیف های رنگی محصولات تکنولوژیک این امکان را می دهد که از قالب مرزها و فرهگ ها عبور کنند و با نوعی بی طرفی به تمام نقاط جهان صادر شوند. مثلا می دانیم که هر فرهنگ با رنگ های خاصی آمیخته شده و برخی رنگ ها حضور بیشتر یا کمتری در آثار فرهنگی دارند؛ مثلا عدم وجود رنگ خردلی در کاشیکاری ایرانی تا آستانه دوره قاجار و آشنایی با نقاشی های اروپایی. اما رنگ خنثی این اجازه را می دهد که پدیده تکنولوژیکی مانند موبایل بتواند همنشین صحراهای زرد و سرخ آفریقا یا سرسبزی های آمازون یا رنگ خاکستری مناطق کوهستانی شود. به همین ترتیب تکنولوژی در ناخودآگاه جمعی فرهنگ ها پدیده ای است بیگانه و همزمان آشنا. بیگانه است چون به تازگی و تنها در چند سال جای خود را اینگونه باز کرده و آشناست چون بی راحتی همشنین بقیه عناصر فرهنگ می شود. با این حال، پدیده های تکنولوژی همواره از محیط زیست اصلی خودشان حکایت می کنند. فروشگاه های لوازم کامپیوتری یا موبایل فروشی ها موطن اصلی پدیده های تکنولوژیک هستند. مکان هایی که اغلب با رنگ های سرد یا خنثی می شناسیم و حتی بوی مخصوص به خود را نیز دارند (در مورد این بوی مخصوص، کسانی که گذرشان زیاد به فرشوگاه های لوازم رایانه ای می خورد حرف های زیادی دارند) نماینده ماهیت اصلی تکنولوژی های امروز ما هستند. بنابراین اگر بخواهیم از عوامل اقتصادی صرف نظر کنیم، باید بگوییم کاربرد رنگ های خنثی در کالاهای تکنولوژیک مانند موبایل، لپ تاپ، دوربین عکس برداری و … به نوعی هویت دوگانه منجر می شود: تکنولوژی از یک سو به راحتی وارد زندگی می شود و از سوی دیگر همواره با زندگی فاصله دارد. این خصلت رازآمیز و دوپهلو دستمایه اصلی آثاری است که در مورد آینده تکنولوژی ها در جهان امروز دغدغه دارند. پیش بینی این آثار همواره در میان طیفی از بدبینی یا خوش بینی در نوسان است و به تناسب تفسیری که از پیشرفت های روزافزون می شود تفاوت دارد. در تکنولوژی رنگ ها می توانند توجه مخاطبان را جذب و یا دفع کنند. در طراحی یک رسانه داشتن یک الگوی رنگی میتوانند رفتار مخاطب را جهت دار نماید.