ایلان ماسک در سینما: نقد های فیلم سینمایی چاقوکشی به پروژه‌های رعب‌آور ثروت‌مندترین مرد جهان

دادگاه جانی دپ و امبر هرد از مهم‌ترین خبرهای همیشگی سلبریتی‌ها در چند سال اخیر است. حتی تا همین امروز نیز این نزاع به پایان نرسیده است، از انگلیس به آمریکا، از دزدهای دریایی کارائیب تا آکوآمن، و در نهایت از کارا دلوین تا ایلان ماسک، نام‌هایی است که تکرار می‌شود. با این حال تکرار نام ثروت‌مندترین مرد جهان و صاحب مهم‌ترین ایده‌های فناورانه آینده‌نگرانه در اخبار حواشی فرهنگ شهرت به قدر کافی باعث تعجب و حیرت است. پیوند ایلان ماسک با سینما فقط به همین دادگاه و برقراری ارتباط‌های خارج از عرف و البته معمول جهان سلبریتی‌ها خلاصه نمی‌شود. در قسمت دوم فیلم چاقوکشی با عنوان پیاز شیشه‌ای بی‌آنکه نامی از ایلان ماسک برده شود، حمله‌های هجومی رندانه‌ای علیه او طراحی شده است.

چاقوکشی چه ربطی ایلان ماسک دارد؟

در ظاهر این فیلم نیز با الهام از یکی از رمان‌های جنایی آگاتا کریستی ساخته شده و صرفا یک داستان کارآگاهی است و مخاطب جهت سرگرمی و کسب لذت به تماشای آن می‌نشیند، اما طعنه و کنایه به ایلان ماسک، آن هم از سوی شبکه نتفلیکس غیرقابل چشم‌پوشی است، و تبدیل به حاشیه‌ای مهمتر از متن شده است. می‌دانیم که نتفلیکس رسانه نزدیک به حزب دموکرات در ایالات متحده آمریکا است و پیشتر نیز علیه دونالد ترامپ و جمهوری‌خواهان کارهایی را تولید کرده بود. هم‌چنین ایلان ماسک از جمله کسانی است که در تیم سرمایه‌داران و چهره‌های رسانه‌ای رئیس‌جمهوری سابق آمریکا فعالیت می‌کند. برای مثال پس از اینکه توییتر توسط ایلان ماسک خریداری شد، او دو اقدام بامزه و البته مهم را انجام داد: صفحه امبر هرد را از دسترس خارج کرد و صفحه دونالد ترامپ را بازگرداند. به همین دلیل کاری که نتفلیکس در چاقوکشی علیه ایلان ماسک می‌کند، کمتر یک از یک چاقوکشی تمام‌عیار نیست!

در ظاهر ایلان ماسک در فیلم چاقوکشی حضور ندارد، یعنی شخصیتی به نام او یا هم‌نام او وجود ندارد، اما در انتخابی هوشمندانه، گریم ادوارد نورتون و شخصیت‌پردازی او به عینه به ایلان ماسک شباهت پیدا کرده است. فیلم‌بازان ادوارد نورتون را به خاطر نقش‌آفرینی‌اش در شاهکار سینمایی باشگاه مبارزه به یاد دارند. او این‌بار در فیلم چاقوکشی نقش یک سرمایه‌دار خلاق و کارآفرین با ته‌چهره ایلان ماسک به نام مایلز براون را بازی می‌کند. خلاصه یک‌خطی قصه قسمت دوم چاقوکشی از این قرار است که کارآگاه بنوا بلان به یونان سفر می‌کند تا پرونده قتل دیگری را حل کند.

واکنش‌های مخاطبان نیز موید این مساله است که چاقوکشی فیلمی درباره ایلان ماسک است. برای مثال کاربران توییتر در همان ساعات اولیه انتشار فیلم در پلتفرمی که در حال حاضر مالک آن ایلان ماسک است، نوشتند: «لعنتی. حالا که فکر می‌کنم می‌بینم شخصیت ادوارد نورتن چقدر یادآور ایلان ماسک است.» یا « این شجاعت واقعی نتفلیکس و پیاز شیشه‌ای را نشان می‌دهد که ایلان ماسک را آشکارا یک احمق مطلق معرفی کنند و هنوز صفحه‌ای در توییتر داشته باشند.» و هم‌چنین گفتند: «آیا پیاز شیشه‌ای کنایه غیرمستقیم و کوچکی به ایلان ماسک است؟»

نقدهای چاقوکشی به ایلان ماسک

هر کدام دوستان از مایلز براون در راه‌اندازی کسب و کار خود و سرآمد شدن در عرصه‌های خاص، مدیون او و سرمایه‌اش هستند. همین جاست که کنایه‌های چاقوکشی به ایلان ماسک ظاهر می‌شود. بنابراین به نظر می‌رسد این نقدها شامل موارد زیر باشد:

۱- ایلان ماسک استعمارگر است: اولین دوست، یک مدل لباس و تبلیغ‌کننده پوشاک است. او لباس‌هایی را در صنعت مد تبلیغ می‌کند، که در شرایط غیرانسانی و با زیر پا گذاشتن حقوق کارگری در شرق آسیا به صورت نابرابر و ناعادلانه تولید می‌شود. حامی تولید این پوشاک مایلز است و توسط دوستِ سلبریتی و مدل خود تبلیغ و ترویج می‌شود. بنابراین اولین نقد به ایلان ماسک این است که او نیز همانند پدر و مادرش که در آفریقا معدن جواهرات داشتند، یک استعمارگر است و فقط شیوه کار خانوادگی‌اش را تغییر داده است.

۲-  ایلان ماسک دشمن دموکراسی است: دومین دوست، سیاست‌مدار، سناتور و فرماندار یکی از ایالت‌های آمریکا است. با تماشای فیلم متوجه می‌شویم که این مایلز براون بوده است که با لابی و حمایت‌های مالی دوستش را تبدیل به یک شخصیت سیاسی تاثیرگذار کرده است. مایلز قصد دارد از طریق دوست سیاست‌مدار خود یک سوخت آزمایش‌نشده خطرناک را تجاری‌سازی و قانونی کند. به همین دلیل، می‌توان چنین برداشت که ایلان ماسک با استفاده از ثروت و روابط سیاسی، در روند تصمیم‌گیری کلان ایالات متحده مداخله می‌کند و تهدیدی برای دموکراسی در این کشور به شمار می‌رود.

۳-   ایلان ماسک رسانه‌های آزاد را محدود می‌کند: سومین دوست، یک بلاگر و واینر و یوتیوبر است. مایلز از سرمایه و رسانه استفاده کرده تا دوست خود را به یک میکروسلبریتی تبدیل کند و از این طریق پروژه‌های خطرناک و غیرانسانی‌اش را توجیه کرده و افکار عمومی را اقناع کند. پس می‌توان این‌گونه ترجمه کرد که ایلان ماسک با خریدن توییتر، عملا فضای رسانه‌های دیجیتال را محدود کرده و آزادی بیان در آمریکا را با خطر نابودی مواجه کرده است.

۴-  ایلان ماسک با دانش‌های جدید آینده بشر را تهدید می‌کند: چهارمین دوست، یک دانشمند است و کار اصلی‌اش پژوهش درباره سوخت جدیدی است که هنوز به صورت کامل امتحان نشده و می‌تواند عوارض ناگواری برای طبیعت و انسان داشته باشد. به نظر می‌رسد در اینجا فیلم چاقوکشی به ایده‌های فناورانه ایلان ماسک اشاره دارد که می‌تواند آینده حیات بشر بر روی کره زمین را با خطرات جدی مواجهه کند، و قصد ایلان ماسک صرفا کسب سود و انباشت بیشتر سرمایه خود است.

۵- ایلان ماسک از خودش ایده ندارد: شاید بزرگ‌ترین توهین به ایلان ماسک همین باشد که او در صنعت دیجیتال و فناوری‌های نوظهور اصلا شخصیت خلاقی نیست و ایده‌های بدیع را به زور از دیگران می‌رباید. موید این نکته نیز دوست پنجم و همسر سابق مایلز در فیلم است که در پیش‌داستان فیلم توسط او به قتل رسیده است.

فرجام ایلان ماسک به روایت چاقوکشی

فیلم چاقوکشی در پایان آینده تراژیک و مضحکی را برای ایلان ماسک متصور می‌شود. مایلز که با قدرت و ثروتش تا پیش از این توانسته بود از دوستانش کار بکشد و آنان را کنترل کند، حال به قتل دوست و همسر سابق خود متهم است، و پروژه بزرگش نیز نابود شده است. به نظر می‌رسد از نظر فیلم چاقوکشی ایلان ماسک نهایتا به خاطر یکی از جرایم ناچیزش محکوم و متوقف خواهد شد. هرچند برای قضاوت درباره این پیش‌گویی باید به آینده و تکنولوژی مهلت دارد. تکنولوژی خود مهم‌ترین قاضی برای توسعه‌دهندگانش است.

این نوشته از سری نوشته های نقد فیلم های سایبرپانک می باشد که میتواند مطالب مشابه را در داخل سایت سایبر پژوه مطالعه نمایید.