جنگ جنگ تا…
هدف‌گذاری ایران اسلامی در عصر سایبری
آشنایان ره عشق در این بحر عمیق/ غرقه گشتند و نگشتند به آب آلوده
۱. انتظار؛ میراث انقلاب اسلامی
نهضت امام خمینی (ره) و دستاورد بیسابقه آن، یعنی انقلاب اسلامی ایران حرکتی بود در راستای بازیابی معنای انتظار در مکتب شیعه که نسخه‌ای سازنده و فعالانه از این مفهوم دیرینه به دست داد و قوه نظر به آینده را بار دیگر در میان مسلمانان به فعلیت رساند. این قوه نظر به آینده صرفا در جانب زمان گسترده نیست، بلکه فضا و مکان را نیز شامل میشود. به عبارت دیگر، آینده در اینجا معنای عامی دارد که مکان را نیز از منظر زمان می‌نگرد و در ذیل مفهومی اولا زمانی، یعنی آینده فهم می‌کند. انتظار به همین معنا انتظاری اصیل و سازنده میشود که در جهات زمان و مکان رو به آینده داشته باشد. بدین معنا، انتظار اصیل در عمل به بسط و شکوفایی آنچه اینک در خودش فروبسته است می‌انجامد. اندیشه انتظار فعالانه متناظر با عمل مرزبندی و در خود فرو ماندن نیست، بلکه به معنای از خود به درآمدن و سرریز کردن است.
۲. پیام قرآن
برای آنچه بیان شد می‌توان در کلام امام خمینی (ره) نمونه‌های بینی سراغ گرفت. برای مثال، ایشان در سخنان‌شان به مناسبت میلاد حضرت رسول اکرم (ص) و امام صادق (ع) به تاریخ ۲۹ اسفند ۱۳۶۷، در حسینیه جماران، هنگام تبیین معنای نهفته در پس جنگ‌های رسول اکرم (ص) می‌فرمایند:
اینهایی که گمان می‌کنند که اسلام نگفته است «جنگ جنگ تا پیروزی»، اگر مقصودشان این است که در قرآن این عبارت نیست، درست می‌گویند، و اگر مقصودشان این است که بالاتر از این با زبان خدا نیست، اشتباه می‌کنند. قرآن می‌فرماید: «قاتلوهم حتی لا تکون فتنه»[۱]، همه بشر را دعوت می‌کند به مقاتله برای رفع فتنه؛ یعنی «جنگ جنگ تا رفع فتنه از عالم»، این غیر از آنی است که ما می‌گوییم، ما یک جزء کوچکش را گرفته‌ایم، برای این که خوب! ما یک دایره خیلی کوچکی از این دایره عظیم واقع هستیم و می‌گوییم که «جنگ تا پیروزی». مقصودمان هم پیروزی بر کفر صدامی است یا پیروزی بر، فرض کنید بالاتر از آنها. آنچه قرآن می‌گوید این نیست، او می‌گوید: «جنگ جنگ تا رفع فتنه از عالم»؛ یعنی باید کسانی که تبعیت از قرآن می‌کنند، در نظر داشته باشند که باید تا آن جایی که قدرت دارند ادامه به نبردشان بدهند تا این که فتنه از عالم برداشته بشود. این یک رحمتی است برای عالم و یک رحمتی است برای هر ملتی، در آن محیطی که هست.
۳. پاسداشت میراث انقلاب اسلامی در عصر سایبری
اینک در بستر فضای سایبر و جنگ سایبری در زمینه و زمانه «فاواها»[۲]، حرکت در مسیری که امام خمینی (ره) آن را تبیین کردهاند چگونه ممکن است؟ در بادی امر به نظر میرسد که دو امکان پیش روی ماست: ایجاد فضای سایبر بومی یا شبکه ملی اطلاعات و دوری گزیدن از بستر بینالمللی سایبری یا تن دادن به این فضای بینالمللی و آنچه رهبر معظم انقلاب «قتلگاه جوانان» نامش نهادند. اما راهی که امام (ره) تبیین کردهاند نه این است و نه آن. بنابر آنچه درباب شعار «جنگ جنگ تا پیروزی» و آیه شریفه مشعر به «جنگ جنگ تا رفع فتنه از عالم» بیان شد، و نیز بنابر نمونه‌های دیگری همچون ماجرای صورتبندی شعار «راه قدس از کربلا می‌گذرد»، هم ضرورت مرزبندی فهم میشود و هم ضرورت فرارفتن از مرزها؛ هم دغدغه‌های ملی فهم میشود و هم نگران عرصه بین‌الملل بودن. به نظر میرسد قدم نهادن در مسیری که امام (ره) تبیین کردهاند هم نیازمند شکل‌گیری شبکه ملی اطلاعات است (مرزبندی و جنگ به منظور پیروزی ملی و محدود) و هم حضور فعالانه و برنامه‌ریزی‌شده در بستر فضای سایبر بینالمللی (شکوفایی فرامرزی و جنگ به منظور رفع فتنه از عالم).
۴. تکرار انقلاب اسلامی ایران در عصر سایبری
اصولا ایران اسلامی زیستگاهی‌ست که در بستر عمل و در تمامی وجوهش (از جمله وجه سایبری‌اش) به مرزهای ملی خود محدود نمی‌شود که اگر می‌شد، صرفا یک واحد سیاسی مدرن یا یک دولت-ملت بود چنانکه مدرنتیه تعریفش می‌کند.[۳] ایران اسلامی را بر مبنای تبیین امام، می‌توان به بذری فروبسته تشبیه کرد که از خود به در میشود تا درختی تناور و سربه‌آسمان‌سای را جلوه‌گر کند. به ظهور رساندن چنین درختی از جانب جبهه انقلاب، نیازمند اعتمادبه‌نفس در سایه ایمان، در پیشگاه آینده است که «تکرار» اصیل را محقق می‌کند. نهضت انقلابی در فضای سایبری نیز تنها یکی از گام‌های این تکرار اصیل است.
تکرار در اینجا به معنای رویکرد واقع‌محور یا زندگی‌محور است در تقابل با رویکرد ایده‌محور «یادکرد». تکرار از در جا زدن در گذشته و فربه کردن آن رویگردان میشود و در مسیر آینده «حرکت» می‌کند. حرکت نیز مقوله‌ایست هراسناک که تنها شجاعت «تکانه» آن را ممکن می‌کند. انتظار سازنده و رو به سوی آینده داشتن در زمان و مکان همواره با این هراس و اضطراب همراه است و اگر بخواهیم نخست اطمینان داشته باشیم و سپس گام برداریم، هرگز گامی به جلو نخواهیم رفت. بنابراین تحقق شعار «نهضت ادامه دارد» تنها در بستر هراس و اضطراب ممکن میشود. به عبارت دیگر، هراسیدن و مضطرب بودن نشانۀ زنده بودن نهضت است و به ما گوشزد می‌کند که واقعه‌ای در تاریخ نهضت در شرف وقوع است. البته باید توجه داشت که «در شرف بودن» به معنای ضرورت محقق شدن نیست (گرچه شاید از لحاظ منطقی چنین باشد). «در شرف بودن» در بستر زیستن تنها زمانی به ضرورت بدل میشود که آنکه در شرف واقعه‌ایست، هراس و اضطراب را تاب بیاورد.
[۱]. سوره بقره، آیه ۱۹۳: «با کافران جهاد کنید تا فتنه و فساد از روی زمین برطرف شود.»
[۲] . فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات (Information and Communication Technologies: “ICT”)
[۳]. بماند که با نگاهی عمیق‌تر درمی‌یابیم که حتی سنت مدرنیته هم به این تعریف ظاهری خودش وفادار نمی‌ماند و رسالت‌هایی فراملی برای خودش در نظر می‌گیرد.
